«Ο Εφραίμ το παράκανε, τον έφαγε η πλεονεξία του και η αλαζονεία», λένε -μεταξύ άλλων- αγιορείτες μοναχοί για τον ηγούμενο του Βατοπεδίου και θεωρούν άδικο να «πάρει η μπάλα» ολόκληρο το Όρος. Πάντως, η ατμόσφαιρα στον Άθω τούτες τις μέρες είναι συννεφιασμένη και οι μοναχοί παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις. Πληροφορούνται με το «νι» και με το «σίγμα» από ραδιόφωνα, τηλεοράσεις -υπάρχουν δόξα τω Θεώ εν αφθονία σε κελιά, σκήτες και μοναστήρια- και κινητά τηλέφωνα τις αποκαλύψεις.

Το Βατοπέδι αποτελεί «πρώτο θέμα» στην «ατζέντα» της επικαιρότητάς τους, και το σχολιάζουν με τον δικό τους, καυστικό, ενίοτε σαρκαστικό τρόπο, αλλά πάντα ανώνυμα. «Υπάρχει αναστάτωση και δικαιολογημένα. Ο Εφραίμ ξεπέρασε τα όρια. Δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει την πολιτική. Μπορούσε να πάει αποκλειστικά με τον νόμο και θα είχε ρυθμίσει τις εκκρεμότητες χωρίς φασαρίες. Νομότυπα το Βατοπέδι είναι καλυμμένο. Πρέπει να βγει και να πει: κύριοι, τις τιμές των ακινήτων δεν τις κανονίσαμε εμείς, αλλά το Νομικό Συμβούλιο του κράτους, αυτό έβγαλε τις αποφάσεις», λέει στην «Κ» πρώην στέλεχος της Ιεράς Κοινότητας και προσθέτει: «Σε κάθε περίπτωση το Άγιον Όρος πρέπει να παραμείνει ενωμένο σαν μια γροθιά, δεν πρέπει να ρίξουμε στην πυρά τους Βατοπεδινούς, έστω και αν έκαναν λάθη. Πρέπει όμως να μαζευτούμε λίγο κι εμείς».

«Σύνδρομο του νεόπλουτου»

Άλλοι, πάλι, κάνουν λόγο για «κυπριακή απληστία» και «εμπορικό δαιμόνιο» των Βατοπεδινών ενώ μερικοί αποδίδουν στον κυπριακής καταγωγής Εφραίμ και την ηγεσία της Μονής «σύνδρομο του νεόπλουτου». Συμβιβάζονται μπίζνες και μοναχισμός; Οι καλόγεροι απαντούν με βυζαντινή διπλωματία επ' αυτού. «Οι άνθρωποι της προσευχής και της αγρυπνίας συνεχίζουν να υπάρχουν. Όπως επίσης υπάρχουν και οι εκούσια φτωχοί…».

Οι υποστηρικτές των Βατοπεδινών λένε ότι έχουν ανάγκη τις επιχειρηματικές δραστηριότητες για να ζήσει το μοναστήρι το οποίο ο Εφραίμ και η συνοδεία του, όταν εγκαταστάθηκαν εκεί το 1988, βρήκαν σε κατάσταση αποσύνθεσης και -κατά γενική παραδοχή- κατάφεραν να αναστήσουν.

«Και μόνο για φαγητό χρειάζονται εξακόσιες μερίδες την ημέρα. Το Βατοπέδι είναι μια ολόκληρη πολιτεία -έχει δυόμισι χιλιάδες παράθυρα- που για να συντηρηθεί χρειάζεται χρήματα. Οι καλόγεροι εκεί έχουν κάνει σπουδαία δουλειά στη συντήρηση και ψηφιοποίηση των κειμηλίων, στις εκδόσεις, στον τομέα των αναστηλώσεων, στην προστασία του περιβάλλοντος», λέει ένας εξ αυτών.

Οι «μπίζνες» διχάζουν

Οι αγιορείτες σε γενικές γραμμές δεν ψέγουν τον Εφραίμ γιατί κάνει μπίζνες, αλλά για τον «άκομψο τρόπο» που το κάνει. «Και η Μεγίστη Λαύρα πούλησε στη Σκύρο πριν από χρόνια μια έκταση και πήρε γύρω στα τέσσερα δισεκατομμύρια δραχμές τότε. Το ίδιο μοναστήρι έχει πολυκατοικίες στην Κηφισιά, στην Αθήνα. Τα βάζουν όλοι με τον Εφραίμ για τον τρόπο που χειρίζεται τα πράγματα και από μια άποψη γιατί τον ζηλεύουν», προσθέτει ένας άλλος. Υπάρχει όμως και ο αντίλογος και μάλιστα ισχυρός. Δεν είναι λίγοι οι αγιορείτες που θεωρούν ότι ο Εφραίμ προκαλεί, ότι έχει ξεφύγει παντελώς από το πνεύμα της αγιορείτικης κοινωνίας, ότι έχει μετατρέψει το Βατοπέδι σε μοναστήρι των «πλουσίων και των προβεβλημένων», σε μια καλά οργανωμένη επιχείρηση με άριστες δημόσιες σχέσεις, που υπεράνω όλων θέτει το κέρδος.

Πίσω από την υπόθεση της Βιστωνίδας και της Ουρανούπολης, υποστηρίζουν, κρύβονται μεγαλεπήβολα επιχειρηματικά σχέδια του ηγούμενου, που όμως ναυάγησαν λόγω των αντιδράσεων των κατοίκων. Στη μεν λίμνη, ο Εφραίμ ήθελε να υλοποιήσει μια ιδέα του πρίγκιπα Καρόλου για ανέγερση οικολογικών τουριστικών εγκαταστάσεων, ενώ στην Ουρανούπολη σχεδίαζε βυζαντινό χωριό με ξενοδοχεία, θεολογική σχολή, συνεδριακά κέντρα κ.λπ.

Τι απαντά στα ερωτήματα, που έχει προκαλέσει στην κοινή γνώμη η πολύκροτη αυτή υπόθεση, ο ηγούμενος Εφραίμ; Προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε μαζί του και να του τα θέσουμε, πλην όμως εκπρόσωπός του μας δήλωσε ότι «ο γέροντας δεν πρέπει να φθαρεί μπαίνοντας στη διαδικασία των συνεντεύξεων». Κύριε ελέησον!

«Διεκδικήσιμη» και η… Κόκκινη Πλατεία

Οι μονές του Αγίου Όρους ήταν πάντα πλούσιες και ασκούσαν ανέκαθεν επιχειρηματικές δραστηριότητες. «Πώς θα ζούσαν αλλιώς τα μοναστήρια;», λέει στην «Κ» ένας παλαιός Αγιορείτης. Βυζαντινοί αυτοκράτορες, τσάροι, Σλάβοι ηγεμόνες χάριζαν κατά καιρούς τεράστιες εκτάσεις στα μοναστήρια για να τους μνημονεύουν. Μετόχια από τέτοιες δωρεές έχουν αμέτρητα τα μοναστήρια.

Ακόμη και η Κόκκινη Πλατεία στη Μόσχα λένε ότι τους ανήκει ως μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων, η οποία και σήμερα βρίσκεται σε συζητήσεις με το Κρεμλίνο για την παραχώρηση ενός ολόκληρου οικοδομικού τετραγώνου γύρω από τον ναό του Αγίου Νικολάου. Ο Μπόρις Γέλτσιν τους είχε υποσχεθεί ότι θα τους το δώσει, όμως ο Πούτιν ήταν ανένδοτος προτείνοντάς τους ανταλλαγή με κτίσματα σε άλλες περιοχές της Μόσχας, λύση που όμως δεν ικανοποιεί τους Αγιορείτες!

Όσο για τη Ρουμανία, εκεί το Αγιον Όρος διεκδικεί εκτάσεις εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων και μάλιστα η υπόθεση οδεύει προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Χιλιάδες άνθρωποι εργάζονταν σκληρά στα μετόχια, στη Χαλκιδική, τη Μακεδονία, τη Ρουμανία εξασφαλίζοντας την τροφοδοσία των μοναστηριών αλλά και γενναία εισοδήματα αφού οι μοναχοί εμπορεύονταν την ξυλεία, κ.ά.

Το 1932 ο Ελευθέριος Βενιζέλος απαλλοτρίωσε τα περισσότερα εκτός Αγίου Όρους κτήματα και τα παραχώρησε στους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία και Θράκη, δίνοντας σε αντάλλαγμα ετήσια αποζημίωση στα μοναστήρια που εξακολουθεί να χορηγείται ακόμα και σήμερα.

Υπήρξαν όμως και εκτάσεις του Αγίου Όρους στη Χαλκιδική που, αν και απαλλοτριώθηκαν, δεν δόθηκαν στους πρόσφυγες αλλά παρέμειναν στο ελληνικό Δημόσιο και τώρα τα μοναστήρια τις γυρεύουν πίσω προβάλλοντας τίτλους ιδιοκτησίας, τα γνωστά χρυσόβουλλα. Οι κάτοικοι ωστόσο, που επί πολλά χρόνια τις καλλιεργούν, αντιδρούν θεωρώντας ότι είναι κτήματα του Δημοσίου και κατά καιρούς σημειώνονται εντάσεις. Η περίπτωση της Βιστωνίδας, πάντως, δεν ανήκει σε εκείνες που είχαν απαλλοτριωθεί και οι Βατοπεδινοί υποστηρίζουν ότι ήταν μετόχι τους.

Έβαλε τις φωνές στον Ντε Σότο

Η πολιτική δεν έμεινε ποτέ έξω από τα ενδιαφέροντα του γέροντα Εφραίμ. Οι διασυνδέσεις του με αξιωματούχους της σημερινής αλλά και των προηγούμενων κυβερνήσεων, είναι γνωστές, όπως επίσης και η συμπάθειά του προς τον τέως πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσο Παπαδόπουλο με τον οποίο τους συνέδεε η εναντίωση στο Σχέδιο Ανάν.

Στα τέλη του Οκτωβρίου του 2005 επισκέφθηκε το Βατοπέδι ο ειδικός απεσταλμένος του Κόφι Ανάν για το Κυπριακό, Αλβάρο Ντε Σότο. Μόλις είχε υποβάλει την έκθεσή του και φεύγοντας θέλησε να περάσει από το Αγιον Ορος, όπου τον πήγαν στο Βατοπέδι.

Ο Εφραίμ τον υποδέχθηκε με κωδωνοκρουσίες, όταν όμως κλείστηκαν οι δυο τους στο ηγουμενείο και η κουβέντα ήρθε στο σχέδιο Ανάν, οι φωνές ακούγονταν μέχρι το αρχονταρίκι της μονής. «Του τα είπα έξω από τα δόντια, ότι η διάθεση του σχεδίου είναι φιλοτουρκική και οι Κύπριοι δεν μπορεί να το ψηφίσουν», είχε δηλώσει τότε στην «Κ» ο Εφραίμ.

«Πώς σας φάνηκε ο Κύπριος ηγούμενος;» ρώτησα τον Ντε Σότο στη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στην «Κ» επιστρέφοντας από τον Άθω. «Αν όλοι οι Κύπριοι σκέφτονται σαν κι αυτόν δεν πρόκειται να βρεθεί λύση στον αιώνα τον άπαντα», μου είχε απαντήσει ζητώντας να μην αξιοποιήσω τότε την κρίση του αυτή.