από την ιστοσελίδα http://www.ppol.gr/fullarticle.php?id=4398
Je rêve que la foi apporte sens et valeurs à une globalisation chaotique
© Le Monde
Χρειάστηκε να φτάσω στην Οξφόρδη, τη δεκαετία του '70, προκειμένου να ξαναβρώ την πίστη μου. Πριν ήμουν ελάχιστα θρησκευόμενος. Ο πατέρας μου ήταν άθεος. Κι ενώ η μητέρα μου μας πήγαινε πού και πού στην εκκλησία, δεν έλαβα ουσιαστικά καμία θρησκευτική αγωγή. Ας πούμε πως έμαθα μόνο τα βασικά. Το σχολείο «Κόριστερ», όπου φοιτούσα από τα οκτώ μου χρόνια, σχετιζόταν με τη μητρόπολη του Ντάραμ και οι μαθητές εκκλησιαζόμαστε, αλλά όλα αυτά πολύ απείχαν από το να βρίσκονται στο επίκεντρο της ζωής μου.
Χρειάστηκε λοιπόν να πάω στο κολέγιο του Αγίου Ιωάννη στην Οξφόρδη για να νιώσω μια ισχυρή έλξη για τη θρησκεία, όπως εξάλλου και για την πολιτική. Έλξη που δεν έπαψε να μεγαλώνει, ακόμα και κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας μου.
Σύχναζα τότε σε μια ελάχιστα συμβατική ομάδα. Ψυχή της παρέας μας ήταν ο Πίτερ Τόμσον (Peter Thomson), ένας φοιτητής θεολογίας από την Αυστραλία, λίγο μεγαλύτερος από μας, που ήταν ήδη χρισμένος αγγλικανός ιερέας, ένας τύπος χαρισματικός, αστείος, καυστικός. Συμμετείχαν επίσης ο Γκοφ Γκάλοπ (Geoff Gallop), ένας άλλος Αυστραλός, που αργότερα έγινε πρωθυπουργός της Δυτικής Αυστραλίας· ένας Ουγκαντέζος, ένας Ινδός...
Ήμαστε μια δράκα εμβριθών, ευδιάθετων νέων, που συζητούσαμε ολονυκτίς για τη φύση του ανθρώπου, την κοινωνική οργάνωση, το ανθρώπινο πεπρωμένο, την υπευθυνότητα, τη στράτευση, τη θρησκεία.
Φυσικά και θέλαμε να αλλάξουμε τον κόσμο! Για να γίνει αυτό, η έννοια της «κοινότητας» μου φαινόταν να έχει κεντρική σημασία. Πίστευα βαθιά πως δεν αρκούσε να ζούμε απομονωμένοι, ήταν σημαντικό να νοιαζόμαστε με τους συνανθρώπους μας. Η προσωπική ολοκλήρωση περνούσε από τη συμβίωση και την αλληλεγγύη με τους άλλους. Η κοινωνική συνοχή εξαρτιόταν από το πόσο αποδεκτός γίνεται ο άλλος ως αναπόσπαστο τμήμα του εαυτού μας. Η σχέση θρησκείας-πολιτικής μου φαινόταν προφανής.
Εκείνη την εποχή, τη δεκαετία του '70, αυτού του είδους ο συλλογισμός δεν ήταν της μόδας, που επίτασσε μάλλον πως έπρεπε να ήμαστε ριζοσπάστες, ακόμα κι επαναστάτες. Δεν ακολούθησα το ρεύμα, πράγμα πάντως που δε με εμπόδιζε να παίζω κιθάρα σε ένα ροκ συγκρότημα.
Ήθελα να εμβαθύνω τη θρησκευτική μου παιδεία και δέχτηκα την κατήχηση του ιερέα του κολεγίου, πριν βαπτιστώ και γίνω κι επισήμως δεκτός στην αγγλικανική εκκλησία, στην ενορία του Αγίου Ιωάννη. Φυσικά αυτή η τελετή είθισται να γίνεται σε πολύ μικρή ηλικία, αλλά εγώ επέμενα να βαπτιστώ, έστω και στα 20 μου χρόνια, προς μεγάλη απορία των υπολοίπων μελών του συγκροτήματός μας. Επρόκειτο για μια ατομική μου επιλογή.
Επιπλέον, η θρησκεία ήταν το θεμέλιο πάνω στην οποίο χτιζόταν η πολιτική μου σκέψη.
Από τη μεριά της, η Τσέρι (Cherie) καταγόταν από μια πολύ καθολική οικογένεια και δραστηριοποιούνταν έντονα στο νεανικό χριστιανικό κίνημα. Έχει δίκιο όταν λέει σήμερα πως αυτό που μας ένωσε ήταν η κοινή μας πίστη και οι ατέλειωτες συζητήσεις μας για το Θεό. Πόσο μάλλον που θεωρούσαμε κι οι δύο πως η πίστη στο Θεό δεν εμπόδιζε σε τίποτα τους νέους να ζουν μοντέρνα, πως η θρησκεία μας ήταν εντελώς άσχετη με τη βαρεμάρα του πουριτανισμού! Έτσι, ήταν φυσικό που μεγαλώσαμε τα παιδιά μας με θρησκευτικό τρόπο -η Τσέρι επέμενε να ασπαστούν το Ρωμαιοκαθολικισμό- και να πηγαίνουμε όλη η οικογένεια μαζί, κάθε Κυριακή, στην εκκλησία.
Αν έγινα εδώ και λίγους μήνες κι εγώ καθολικός, δεν το έκανα διότι αμφισβητούσα την αγγλικανική εκκλησία, αλλά για να ακολουθήσω επιτέλους κι εγώ τη θρησκεία της οικογενείας μου. Περίμενα να εγκαταλείψω την Ντάουνινγκ Στριτ πριν προχωρήσω σε αυτό το βήμα, διότι ούτε να φανταστώ δεν θέλω το πανδαιμόνιο που θα γινόταν αν έπαιρνα αυτήν την απόφαση όντας πρωθυπουργός!
Στη Βρετανία κάθε αναφορά των ηγετών της στις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις θεωρείται από άκομψη έως και ύποπτη. Εν πάση περιπτώσει, έτσι νομίζω. Πράγμα που με εξεγείρει. Στο κάτω-κάτω, η θρησκευτική μας πίστη δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρεπόμαστε! Είναι κάτι βασικό στη ζωή και θα έπρεπε να μπορούμε να τη συζητούμε χωρίς να θεωρείται αυτό γελοίο, αντιδραστικό ή πως αμφισβητεί συθέμελα το κοσμικό χαρακτήρα του κράτους. Αντιθέτως, ίσως να προσφέρει στους εκλογείς ένα ακόμα μέσο να κατανοήσουν καλύτερα την προσωπικότητα και τα κίνητρα των ηγετών τους.
Εξάλλου, πώς είναι δυνατό να ξεκόψει κανείς τη θρησκευτική του πίστη από την πολιτική του δράση; Αυτό είναι εντελώς αδύνατο! Οι πολιτικές μου πεποιθήσεις, οι αξίες αναφοράς μου, οι αντιλήψεις μου για την ανθρωπότητα, είναι άμεσο προϊόν της θρησκευτικής μου πίστης! Είναι σαφές πως η στράτευσή μου υπέρ της Αφρικής ή εναντίον της κλιματικής αλλαγής εκεί θεμελιώνονται.
Από την άλλη βέβαια, ας μην επιχειρείται να εξηγηθεί κάθε μου πολιτική κίνηση μέσω της θρησκείας! Πρόκειται περί παραλογισμού! Δεν ρωτούσα διαρκώς το Θεό τι να κάνω! Η αποφασιστική μου στήριξη στη συνέχιση της έρευνας στα βλαστοκύτταρα αποδεικνύει την ελευθερία κινήσεών μου. Εμπιστευόμουν απλά το κριτήριό μου για το τι θεωρούσα δίκαιο, προοδευτικό, υπεύθυνο. Το ίδιο ισχύει για την ενεργή συμμετοχή μας στους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Είναι γελοίος ο ισχυρισμός πως με τον Τζορτζ Μπους (George Bush) εξετάσαμε τα πολύπλοκα αυτά ζητήματα από θεολογική άποψη!.
Αυτό που συνέβη είναι πως, αν και προερχόμαστε από πολύ διαφορετικά πνευματικά περιβάλλοντα, συμπίπταμε στη διάγνωση των απειλών κατά του κόσμου μετά την 11η Σεπτεμβρίου και στην αποφασιστικότητά μας να τις αντιμετωπίσουμε. Καμία σχέση με «σταυροφορία». Η επίθεση κατά της «αλ κάιντα» δεν είναι επίθεση κατά του ισλάμ.
Εξάλλου, δεν περίμενα την 11η Σεπτεμβρίου ή την ξαφνική ανησυχία για μία «σύγκρουση των πολιτισμών» για να διαβάσω το κοράνιο, πόσο μάλλον για να συνειδητοποιήσω τη σημασία του θρησκευτικού φαινομένου.
Ο διαφωτισμός θέλησε να μας κάνει να πιστέψουμε πως η ασυγκράτητη πρόοδος της ανθρωπότητας θα περνούσε αναγκαστικά από την εξαφάνιση των θρησκειών, που έτσι κι αλλιώς ήταν άχρηστες: ο Θεός ήταν καταδικασμένος. Τι χονδροειδές σφάλμα!
Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα του ινστιτούτου «Γκάλοπ», στο ερώτημα «η θρησκεία είναι σημαντική στη ζωή σας;», στις μουσουλμανικές χώρες απαντούν θετικά μεταξύ 90% και 96% των ερωτηθέντων. Στις ΗΠΑ το ποσοστό αυτό φθάνει στο 70%, στο Ηνωμένο Βασίλειο 36%, ποσοστό που είναι επίσης πολύ ψηλό. Πώς μπορεί να αγνοηθεί αυτή η σημαντική συνισταμένη της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων;
Λοιπόν, έχω ένα όνειρο.
Ονειρεύομαι πως θα κατανοήσουμε πως η θρησκεία όχι μόνο δεν συνιστά ιστορικό απολίθωμα, αλλά πως μπορεί να έχει σωτήριο ρόλο σε έναν κόσμο που κάθε μέρα αλληλεξαρτάται όλο και περισσότερο.
Ονειρεύομαι πως η θρησκεία θα εξανθρωπίσει μία παγκοσμιοποίηση που σήμερα είναι χαοτική και οδηγεί τους λαούς να χάνουν την ταυτότητα και τις πολιτιστικές τους αναφορές, δίνοντάς της νόημα, αξίες και πνευματικότητα.
Ονειρεύομαι πως αντί να φοβούνται ο ένας τον άλλο, αντί να αντιμάχονται μεταξύ τους, οι πιστοί των διαφόρων θρησκειών θα μάθουν να διαλέγονται, να σέβεται ο ένας τον άλλον, να συνεργάζονται για το κοινό καλό. Θα στρέψουν την πλάτη στον εξτρεμισμό και το σκοταδισμό, (που φτάνει στο σημείο να αρνείται ακόμα και την επιστήμη), ώστε να ξαναβρούμε τις κοινές μας ρίζες κι αξίες -το σεβασμό, τη δικαιοσύνη, τη συμπόνια- και να μετατρέψουμε την πίστη σε προοδευτική δύναμη.
Ο κόσμος αλλάζει με πρωτοφανείς ρυθμούς. Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι απλά οικονομική, πολιτική, ιδεολογική· συνοδεύεται από πρωτοφανή μεταναστευτικά ρεύματα, μετατοπίζει το «κέντρο βάρους» του πλανήτη προς την Ασία, εντάσσει κοντολογίς στον ίδιο κυκεώνα αλλαγών λαούς, πολιτισμούς, έθνη, χωρίς να τους δίνει κανένα μέσο προσανατολισμού.
Αυτός ο παραζαλισμένος κόσμος θα μπορούσε να οδηγηθεί σε καταστροφικές συγκρούσεις και διχασμούς. Αλλά εγώ ελπίζω πως η πίστη μπορεί να χρησιμεύσει ως πυξίδα, ως κίνητρο για το μέλλον και παράγων αλληλοκατανόησης.
Το «ίδρυμα Τόνι Μπλερ για την πίστη» που μόλις ίδρυσα, θα έχει έτσι ως αποστολή να ενθαρρύνει τη συνεργασία των έξι μεγάλων θρησκειών στον κόσμο ώστε να επιλύουν προβλήματα, αντί να δημιουργούν νέα. Η αντιμετώπιση π.χ. της ελονοσίας, που σκοτώνει καθημερινά 1 εκατομμύριο ανθρώπους, μας δίνει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για συνεργασία.
Σκέφτεστε την αποτελεσματικότητα που θα είχε μία αλυσίδα τζαμιών, ναών, εκκλησιών, διασκορπισμένων σε όλα τα πλάτη και μήκη της Αφρικής να διανέμει κουνουπιέρες, που θα έσωζαν χιλιάδες ζωές;
Αυτό θα ήταν πράγματι η έμπρακτη απόδειξη του τι μπορεί να κάνει η πίστη!
Σκοπεύουμε να προκαλέσουμε διάλογο, αλληλογνωριμία, αλληλοκατανόηση μεταξύ των θρησκειών. Προτίθεμαι μάλιστα να δώσω μια σειρά διαλέξεων στο πανεπιστήμιο «Γιέιλ» προκειμένου να ευαισθητοποιήσω τους μελλοντικούς πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες της παγκοσμιοποίησης στα θρησκευτικά ζητήματα.
Δεν είναι δυνατό να θέλουμε να κυβερνάμε, όταν δεν κατανοούμε όσα συγκινούν βαθιά τους λαούς και ανταποκρίνονται στην ζωτική ανάγκη των ανθρώπων για πνευματικότητα.
Ο 20ός αιώνας σημαδεύτηκε από αλλοπρόσαλλες ιδεολογίες. Ονειρεύομαι έναν 21ο αιώνα που θα σφραγιστεί από την ειρηνική συνύπαρξη των θρησκειών κι από την αναγνώριση της σημασίας και της νεωτερικότητας της θρησκευτικής πίστης.
Αυτό είναι το έργο στο οποίο θα αφιερωθώ, έως το τέλος της ζωής μου.
