Ομότιμου Καθηγητή Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Αποτελεί ελπιδοφόρο γεγονός για όλους μας, ιδιαίτερα για τα νεαρά μέλη της Εκκλησίας, η πρωτοβουλία φωτισμένων Επισκόπων μας να μεταφράσουν ευχές της θείας Λειτουργίας ή των ακολουθιών των Μυστηρίων στη δημοτική γλώσσα. Ασφαλώς αυτό είναι αποτέλεσμα της συνειδητοποίησης του ποιμαντικού τους διακονήματος και της ευθύνης έναντι των πιστών, που είτε δεν ακούν τις ευχές που λέγονται «μυστικώς» , ενώ παράλληλα οι ιεροψάλτες καλύπτουν τον αντίστοιχο χρόνο με αργά ψαλτικά μέλη, είτε εάν τις ακούν δεν τις κατανοούν. Το να καταλαβαίνουν οι πιστοί τα λεγόμενα κατά τη θεία λατρεία και ιδιαίτερα κατά τη θεία Λειτουργία δεν αποτελεί εκλογίκευση των πραγμάτων, όπως νομίζουν ή και φοβούνται μερικοί, αλλά αποτελεί ανάγκη συνειδητής συμμετοχής στα λεγόμενα και συντελούμενα.
Από την ιστορία της Εκκλησίας συνάγεται ότι η Εκκλησία από τα πρώτα βήματά της εντός της ιστορίας επέτρεψε ή και στήριξε σθεναρά τη μετάφραση των ιερών κειμένων της, κυρίως της Αγίας Γραφής, στις τότε γνωστές γλώσσες. Αλλά ιδιαίτερα κατά την Τουρκοκρατία δέχτηκε και τις μεταφράσεις της Αγίας Γραφής στη νεοελληνική, όχι βέβαια χωρίς αντιδράσεις εκ μέρους ορισμένων συντηρητικών θεολόγων.
Και βέβαια είναι σοβαρή η άποψη πολλών εκκλησιαστικών παραγόντων σήμερα ότι πρέπει να διαφυλάξουμε τη γλώσσα μας, την ελληνική, στα λειτουργικά κείμενα, γιατί οι λέξεις έχουν ένα βαθύ και διαχρονικό νόημα. Και βέβαια είναι σωστό ότι πολλοί απέχουν από τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας όχι επειδή δεν κατανοούν τη γλώσσα της αλλά για άλλους λόγους και ότι η μετάφραση δεν αποτελεί πανάκεια για την επάνοδό τους στη λατρεία. Αλλά πολύ πιο ισχυρό είναι αυτό που γράφει ο Απ. Παύλος στους Κορινθίους εξ αφορμής της γλωσσολαλίας : «Και εάν η σάλπιγγα δεν ηχήσει το γνωστό σε όλους προσκλητήριο, ποιος θα ξεσηκωθεί για πόλεμο; Παρόμοια κι εσείς , αν δεν μιλήσετε με λόγια με λόγια κατανοητά, πώς θα καταλάβουν οι άλλοι αυτό που λέτε; Θα είναι σαν να μιλάτε στον αέρα» (Α΄ Κορ.14,8-9). Και λίγο παρακάτω προσθέτει; «Στην εκκλησία προτιμώ να λέω πέντε λόγια κατανοητά για να καθοδηγήσω και άλλους στην πίστη, παρά μύρια λόγια που κανείς δεν θα τα καταλάβει» (14,19).
Και ο μοναχός Μάξιμος Καλλιουπολίτης τον 17ον αιώνα (1638), που μετέφρασε την Καινή Διαθήκη στην καθομιλούμενη της εποχής του, σημειώνει : «Ο σκοπός όλων εκείνων οπού αναγινώσκονται εις την εκκλησίαν είναι δια οικοδομήν. Και η οικοδομή είναι δια της γνώσεως εκεινών οπού λέγονται. Διατί πώς θέλει πιστεύση τινάς ή να υπακούση εκείνα οπού λέγονται, εάν δεν γρικά;».
Ο αείμνηστος καθηγητής της Λειτουργικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ιωάννης Φουντούλης έγραφε το 1986 συνοψίζοντας τις εργασίες ενός Σεμιναρίου με θέμα Μετάφραση της Αγίας Γραφής και Ορθόδοξη λατρεία: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν δεσμεύθηκε από καμία ‘ιερή’ γλώσσα ή μορφή γλώσσας, στην οποία και μόνη θα μπορούσε να τελεσθεί η λατρεία της…Αυτό επιβάλλει η έννοια της ‘εν πνεύματι και αληθεία’ λογικής λατρείας του σώματος του Χριστού, δηλαδή της Εκκλησίας, που δεν είναι νοητό να γίνεται από τον λαό του Θεού προς τον Θεό Πατέρα του, παρά σε γλώσσα κατανοητή σ’ αυτόν (: τον λαό), όπως είναι η μητρική του γλώσσα….Ο λόγος του Θεού μεταφέρεται προς τον λαό με την ανάγνωση της Αγίας Γραφής, των λόγων των Πατέρων της Εκκλησίας, την υμνογραφία, τα συναξάρια και το κήρυγμα. Αυτά κατά μείζονα λόγο γίνονται και πρέπει να γίνονται στη γλώσσα του λαού, όπως είναι θεωρητικά και πρακτικά αυτονόητο και όπως δείχνει και η ανέκαθεν πρακτική της Εκκλησίας (Εισηγήσεις Δ΄ Σύναξης Ορθοδόξων Βιβλικών Θεολόγων, Θεσσαλονίκη 1986, σ.241-2).
Κατόπιν τούτων πρέπει να χαιρετίσει κανείς με αισιοδοξία και πολλές ελπίδες την μεταφραστική απόπειρα του λόγιου Ιεράρχη Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελετίου, απόπειρα μεταφραστική όχι του συνόλου της θείας Λειτουργίας, όχι των εκφωνήσεων αλλά μόνο των ευχών, που είναι θεολογικά μεστές. Και είναι μεν σεβαστή η έγνοια των Συνοδικών Αρχιερέων και πολλών άλλων καθώς και η επιφύλαξή τους για το ενδεχόμενο να υπάρξουν πολλές ανόμοιες μεταφράσεις επί μέρους επισκόπων που θα προκαλέσουν ενδεχόμενη σύγχυση στους πιστούς, αλλ’εάν δεν υπάρξουν εν Πνεύματι αγίω κινούμενοι πρωτοπόροι Αρχιερείς, δεν υπάρχει ελπίδα προσέλκυσης των νέων στην Εκκλησία. Η περίπτωση του Αγίου Νικοπόλεως και Πρεβέζης, αν όχι τίποτε άλλο, τουλάχιστον πρέπει να μας οδηγήσεις σε προβληματισμό, για να αποτινάξουμε τον εφησυχασμό και να προκαλέσουμε δημιουργικά τις συνειδήσεις ποιμένων και λαού.
πηγή: http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=2237
