Ζωηφόρος

Τρανσουμανισμός, Τεχνο-θεολογία, του π. Δημητρίου Θεοφίλου,

Τρανσουμανισμός, Τεχνο-θεολογία,

Ανθρώπινο πρόσωπο και Θεολογική νοηματοδότηση

του π. Δημητρίου Θεοφίλου

Πόσα και πόσα δεν ακούγονται και δεν γράφονται στις μέρες μας σχετικά με την νανοτεχνολογία τη μοριακή γενετική που αναδεικνύουν μια νέα θεολογία τη τεχνο-θεολογία (θεοποίηση της τεχνολογίας) και οραματίζονται το εφιαλτικό σενάριο του Τρανσουμανισμού (1),  ο οποίος αποτελεί ένα νέο-ταξικό φιλοσοφικό ρεύμα για το μέλλον, που βασίζεται στον συλλογισμό ότι το ανθρώπινο είδος στην παρούσα του μορφή δεν αντιπροσωπεύει τo τελικό εξελικτικό στάδιο αλλά μάλλον μια σχετικά πρώιμη φάση.

Τρανσουμανισμός είναι:

1) Το πνευματικό και πολιτιστικό εκείνο κίνημα που επιβεβαιώνει τη δυνατότητα και επιθυμητότητα της ριζικής βελτίωσης της ανθρώπινης κατάστασης μέσω του εφαρμοσμένου λόγου και ειδικότερα με την ανάπτυξη και ευρεία διάθεση τεχνολογιών που εξαλείφουν τo γήρας και επαυξάνουν κατά πολύ τις ανθρώπινες πνευματικές, σωματικές και ψυχολογικές ικανότητες.

2) Η μελέτη των ενδεχομένων, των υποσχέσεων και των δυνητικών κινδύνων των τεχνολογιών που θα μας βοηθήσουν να ξεπεράσουμε τους θεμελιώδεις ανθρώπινους περιορισμούς, καθώς και η σχετική μελέτη των ηθικών ζητημάτων που σχετίζονται με την ανάπτυξη και χρήση τέτοιων τεχνολογιών.

Η επέμβαση της Βιονικής αλλά και της Υψηλής Τεχνολογίας στο ανθρώπινο σώμα μπορεί να βοηθήσει στην επιδιόρθωση των τραυματισμένων περιοχών, τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην εγκεφαλική διαύγεια ενώ βιονικά εμφυτεύματα μπορούν να βελτιώσουν τη όραση και την κινητικότητα του ανθρώπου.

Οδεύουμε όμως προς ένα μέλλον το οποίο θα περιλαμβάνει ανθρώπους οι οποίοι θα είναι γενετικά σχεδιασμένοι ώστε:

• να έχουν εξαιρετική ευφυία και απαλλαγμένοι από οποιοδήποτε βίαιο ένστικτο.

• να έχουν μέσο όρο διάρκειας ζωής έως και 20 έτη παραπάνω από τον σημερινό μέσο όρο

• να διαθέτουν ασύρματες συνδέσεις που θα ενώνουν τον εγκέφαλο με τις υπηρεσίες αποστολής e-mail.

• να έχουν ενδεχομένως και ενισχυμένες αισθήσεις (όπως νυκτερινή όραση).

Μέσω του επιταχυνόμενου ρυθμού της τεχνολογικής εξέλιξης και της επιστημονικής γνώσης, μπαίνουμε σε μια εντελώς καινούργια φάση της ιστορίας του ανθρώπινου είδους. Στο σχετικά ορατό μέλλον ίσως αντιμετωπίσουμε την προοπτική της πραγματικής τεχνητής νοημοσύνης. Νέα είδη νοητικών εργαλείων θα κατασκευαστούν που θα συνδυάζουν την τεχνητή νοημοσύνη  με τις τεχνολογίες συνεπαφής.

Η μοριακή Νανοτεχνολογία (2)  τώρα έχει τη δυνατότητα να προσφέρει άφθονα αγαθά στον άνθρωπο και να του επιτρέψει τον έλεγχο πάνω στις βιοχημικές διαδικασίες του σώματός μας, επιτρέποντάς μας να εξαφανίσουμε τις ασθένειες και το ανεπιθύμητο γήρας.

Τεχνολογίες όπως οι συνεπαφές ανθρώπινου εγκεφάλου-υπολογιστή και η Νευροφαρμακολογία μπορούν να πολλαπλασιάσουν την ανθρώπινη ευφυΐα, να αυξήσουν την συναισθηματική ευεξία, να βελτιώσουν την ανθρώπινη ικανότητά για σταθερή δέσμευση σε στόχους ζωής, ακόμα και να πολλαπλασιάσουν την ποικιλία και τον πλούτο των συναισθημάτων.

Αυτός είναι ακριβώς ο νέος Κόσμος τον οποίο εξετάζει ο Keith A. Bauer, βοηθός καθηγητή φιλοσοφίας από το Marquette University, στη μελέτη του "Wired Patients".

Σε αυτή την εργασία ο Bauer περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο τα ηλεκτρόδια συνδέονται στον εγκέφαλο των ασθενών και βοηθούν στην ανάκτηση λειτουργιών οι οποίες απενεργοποιήθηκαν λόγω εγκεφαλικών επεισοδίων ή τραυματισμού του νωτιαίου μυελού.

Ήδη αρκετοί ασθενείς διαθέτουν το εμφύτευμα VeriChip, ένα microchip με μέγεθος κόκκου ρυζιού στα χέρια τους, όπου αποθηκεύονται ιατρικές πληροφορίες οι οποίες μπορούν να ανακτηθούν από έναν ιατρό με τη βοήθεια ενός σαρωτή, μεγέθους επιπαλάμιου υπολογιστή.

Κάποια άλλα εμφυτεύματα μπορούν να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της καρδιάς, μεταφέροντας πληροφορίες από τον ασθενή, που βρίσκεται στην οικία του, κατευθείαν στον ιατρό του νοσοκομείου.

Οι τεχνητές καρδίες μπορούν να επιμηκύνουν την χρονική διάρκεια της ζωής ενώ τα βιονικά μέλη, όπως ονομάζονται, μπορούν να αντικαταστήσουν μέλη τα οποία χάθηκαν σε πόλεμο ή ατυχήματα.

Τέτοιου είδους τεχνολογίες μπορούν να ξεπεράσουν τα όρια των απλών ιατρικών αναγκών και να φθάσουν έως και την ανθρώπινη ενδυνάμωση.

«Υπάρχουν ήδη μηχανές οι οποίες έχουν αντικαταστήσει τον άνθρωπο σε αρκετές περιπτώσεις, δεν είναι πλέον Επιστημονική Φαντασία», σχολιάζει ο Brian Kopell, βοηθός καθηγητή Νευροχειρουργικής από το Medical College of Wisconsin στην Wauwatosa.

Ο Craig Kinsley, νευροεπιστήμονας από το πανεπιστήμιο του Richmond στη Virginia, είπε: «Μπορούμε, στο προσεχές μέλλον, να αναπτύξουμε νευρώνες σε σωλήνες σιλικόνης, μπορούμε να κάνουμε τον τυφλό να δει, τον κωφό να ακούσει ακόμη και να διαβάσουμε την σκέψη ενός ατόμου».

«Όλα αυτά αποτελούν ένα πραγματικό θαύμα, το οποίο έχει γίνει από τους νευροεπιστήμονες».

Ωστόσο η Τεχνολογία σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει εστιαστεί στην επανόρθωση των κατεστραμμένων συστημάτων. Οι ειδικοί πιστεύουν όμως ότι οι άνθρωποι δεν είναι πρόθυμοι να σταματήσουν εκεί.

«Είναι στη φύση μας, να θέλουμε να βελτιώσουμε τους εαυτούς μας», σχολιάζει ο Kopell.

Ο τρανσουμανισμός μπορεί να θεωρηθεί προέκταση του ουμανισμού, από τον οποίο εν μέρει προέρχεται.

Ο ουμανισμός θεωρεί ότι ο άνθρωπος μπορεί να βελτιώσει τα πράγματα προάγοντας την ορθολογική σκέψη, την ελευθερία, την ανεκτικότητα, τη δημοκρατία και το ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους του.

Οι τρανσουμανισμός συμφωνεί με αυτά, αλλά υπογραμμίζει επίσης πως ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να βελτιωθεί σωματικά και πνευματικά. Ακριβώς όπως χρησιμοποιούμε ορθολογικά μέσα για να βελτιώνουμε την ανθρώπινη κατάσταση και τον εξωτερικό κόσμο, μπορούμε επίσης να χρησιμοποιούμε τα ίδια μέσα για να βελτιώσουμε τον ανθρώπινο οργανισμό. Κατ’ αυτό τον τρόπο, δεν περιοριζόμαστε στις παραδοσιακές ουμανιστικές μεθόδους, όπως η παιδεία και η πολιτιστική ανάπτυξη. Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιούμε τεχνολογικά μέσα που κάποια στιγμή θα μας επιτρέψουν να κινηθούμε πέρα απ’ αυτό που μερικοί θεωρούν “ανθρώπινο”.

Για τον τρανσουμανιστή, πρόοδος υπάρχει όταν όλο και περισσότεροι άνθρωποι μπορούν όλο και περισσότερο να διαμορφώνουν τον εαυτό τους, τη ζωή τους και τον τρόπο με τον οποίο σχετίζονται με τους άλλους, σύμφωνα με τις βαθύτερες αξίες τους.

Οι τρανσουμανιστές δίνουν ιδιαίτερη αξία στην αυτονομία, την ικανότητα και το δικαίωμα των ατόμων να σχεδιάζουν και να επιλέγουν την χρήση της τεχνολογίας για την βελτίωση του σώματός τους.

Μερικοί άνθρωποι μπορούν βεβαίως, για οποιοδήποτε λόγο, να επιλέξουν να αγνοήσουν την ευκαιρία χρήσης της τεχνολογίας για να βελτιώνουν τον εαυτό τους.

Οι τρανσουμανιστές επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα κόσμο όπου αυτόνομα άτομα θα μπορούν να επιλέγουν να παραμείνουν όπως είναι ή να βελτιώνονται και η όποια επιλογή τους να είναι σεβαστή.

Προοπτικές

Σήμερα ο τρανσουμανισμός έχει αρχίσει να εισέρχεται στη δεσπόζουσα κουλτούρα, καθώς ολοένα και περισσότεροι επιστήμονες, επιστημονικά ενήμεροι φιλόσοφοι και κοινωνικοί στοχαστές αρχίζουν να λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψη το εύρος των δυνατοτήτων που περικλείει. Μια ταχύτατα επεκτεινόμενη οικογένεια τρανσουμανιστικών ομάδων, που διαφέρουν κάπως ως προς τις αποχρώσεις και τα κύρια ενδιαφέροντά τους, καθώς και μια πληθώρα ομάδων συζητήσεων σε όλο τον κόσμο, συνασπίζεται κάτω από την ομπρέλα του Παγκόσμιου Τρανσουμανιστικού Συνδέσμου (World Transhumanist Association), που είναι μία δημοκρατική μη-κερδοσκοπική οργάνωση.

Η Σκοτεινή πλευρά του Τρανσουμανισμού

Στη σκοτεινή πλευρά του φάσματος, οι τρανσουμανιστές αναγνωρίζουν ότι κάποιες από αυτές τις επερχόμενες τεχνολογίες θα μπορούσαν να έχουν βλαβερές επιδράσεις στην ανθρώπινη ζωή ακόμα και η επιβίωση του είδους μας θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο. Η επιδίωξη της κατανόησης των κινδύνων και η πρόληψη καταστροφών είναι βασικό τμήμα της τρανσουμανιστικής έρευνας.

Ίσως όμως η τεχνολογία αυτή, η οποία επουλώνει τα σωματικά μας τραύματα και μας παρέχει δυνατότητες που ούτε καν φανταζόμασταν στο παρελθόν, να είναι ικανή να μας οδηγήσει στο μέλλον στα πρόθυρα ενός νέου σοβαρότατου ηθικού ζητήματος, το οποίο θα αφορά την ικανότητα της ανασχεδίασης του εαυτού μας αλλά και της οικογένειας μας.

Κριτική του Τρανσουμανισμού

Αν και το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων δεν το έχει συνειδητοποιήσει ακόμα, υπάρχει μια τρομερή διαμάχη για το θέμα του Τρανσουμανισμού, μια κίνηση η οποία προωθεί την χρησιμοποίηση της νέας Τεχνολογίας προς όφελος της ενίσχυσης του ανθρώπινου σώματος και εγκεφάλου.

Οι υποστηρικτές αυτού του κινήματος αναφέρουν ότι ο άνθρωπος αναζητούσε πάντα τρόπους για την επιμήκυνση της ανθρώπινης ζωής και τη βελτίωση του ανθρώπινου είδους, μια τάση που θα υποστήριζε το αντίθετο θα ήταν εναντίον της ίδιας της εξέλιξης του ανθρώπου.

Όπως το έθεσε και ο James Hughes, από το μη κερδοσκοπικό Institute for Ethics and Emerging Technologies: «Δεν υπάρχει τίποτα το φυσικό στις μέρες μας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής είναι εντελώς διαφορετικός από τον παλαιότερο».

Παρ' όλα αυτά οι υποστηρικτές της αντίθετης άποψης θεωρούν ότι εάν συνεχίσουμε προς την ανασχεδίαση του ανθρώπινου είδους τότε η ζωή του μέλλοντος θα αλλάξει και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την απόκτηση από τον άνθρωπο «θεϊκών» δυνάμεων.

«Πολλές από τις νέες αυτές τεχνολογίες είναι πολύ ισχυρές και πρόκειται να μας επιτρέψουν να χειριστούμε το φυσικό περιβάλλον με τρόπους που δεν έχουμε καταφέραμε ποτέ μας», σχολιάζει ο Richard Hayes, από το Center for Genetics and Society.

«Το σημαντικότερο όμως ζήτημα που τίθεται αφορά το είδος των χειρισμών που θα συνεισφέρουν στην κοινωνική ομαλοποίηση».

Ο Hayes είπε ότι τα έθνη θα πρέπει να αποφασίσουν για το ποιες τεχνολογίες θα υποστηρίξουν, ποιες θα μελετηθούν προσεκτικά και ποιες έχουν επιπτώσεις οι οποίες είναι ολέθριες για την κοινωνία και θα πρέπει να εγκαταλειφθούν».

Πιο συγκεκριμένα ο Hayes φαίνεται να είναι επιφυλακτικός απέναντι στη Τεχνολογία η οποία θα επιτρέψει στους γονείς να χειριστούν τα γονίδια τους ώστε να δημιουργήσουν ένα τέκνο στα μέτρα και τα σταθμά που θα ορίσουν οι ίδιοι.

«Σχεδόν πάντα, οι καινοτομίες προκαλούν φόβο και ανησυχία και διαδοχικά αποδοχή. Αυτό έγινε αντιληπτό και στην περίπτωση της in vitro καλλιέργειας και τη μεταμόσχευση οργάνων», σχολιάζει ο Robyn S. Shapiro, από το Center for the Study of Bioethics at the Medical College.

Ηθική και Τρανσουμανισμός

Όμως ο Τρανσουμανισμός εγείρει και κάποια πολύπλοκα ηθικά ερωτήματα. Οι επιστήμονες έχουν μάθει πολλά περισσότερα σχετικά με τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη βία. Θα πρέπει λοιπόν να επιδιώξουν θεραπείες οι οποίες θα τους επιτρέψουν να «καθαρίσουν» το παιδικό μυαλό από οποιαδήποτε επικίνδυνη προδιάθεση;

Στην μελέτη του, ο Bauer αποφεύγει να πάρει θέση και απλά εστιάζεται στην εξήγηση του φαινομένου και τον καθορισμό αυτού που ονομάζει «η ηθική τοπογραφία».

Στην Ιατρική, αναφέρει ο Bauer, η χρήση των microchip και των βιοανιχνευτών βρίσκει ενδιαφέρουσες εφαρμογές.

Μπορούμε να ενισχύσουμε την ιατρική φροντίδα επιτρέποντας στους ιατρούς να παρακολουθήσουν τα φαινόμενα πριν ακόμα από το τραγικό συμβάν μιας καρδιακής προσβολής.

Μια τέτοια όμως τακτική είναι πιθανόν να ταρακουνήσει την ευαίσθητη σχέση ιατρού – ασθενούς και να θέσει σε κίνδυνο το ιατρικό απόρρητο.

Σήμερα, καταστάσεις οι οποίες κάποτε αποτελούσαν σενάριο σε ταινία Επιστημονικής Φαντασίας και οι οποίες χρησιμοποιούν τη Γενετική για την ενίσχυση του ανθρώπινου είδους φαίνονται να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα παρά ποτέ.

Ανάμεσα λοιπόν στις μεγαλύτερες ανησυχίες θα πρέπει να είναι και οι διαφοροποιήσεις οι οποίες κληρονομούνται. Αυτό που γίνεται λοιπόν δεν είναι μόνο η τροποποίηση ενός ανθρώπου αλλά ολόκληρου του είδους.

Ίσως λοιπόν για όλους τους παραπάνω λόγους η συζήτηση και επίλυση των ηθικών ζητημάτων που προκύπτουν από την κίνηση του τρανσουμανισμού να αποτελεί σήμερα περισσότερο από ποτέ επιτακτική ανάγκη.

Ως Βιοτεχνολογία τώρα χαρακτηρίζεται η τεχνολογία των βιολογικών διεργασιών με χρήση οργανισμών, των μερών ή των επεξεργασιών τους, για την κατασκευή ή παραγωγή χρήσιμων ή εμπορικά αξιοποιήσιμων ουσιών, καθώς και για την παροχή υπηρεσιών προς όφελος του ανθρώπου.

Ο όρος υποδηλώνει ένα ευρύ φάσμα διαδικασιών, από τη χρήση γαιοσκωλήκων για παραγωγή πρωτεΐνης μέχρι την παραγωγή ανθρώπινων γονιδίων, όπως η ορμόνη ανάπτυξης. Στα βιοτεχνολογικά προϊόντα περιλαμβάνονται φαρμακευτικές πρωτεΐνες, τροφές, απορρυπαντικά κ.α., ενώ στις υπηρεσίες περιλαμβάνεται ένα πλήθος εφαρμογών, από την επεξεργασία λυμάτων και αποβλήτων ως την ιατρική διάγνωση, ή τα επιτεύγματα της γονιδιακής θεραπείας.

Αν και ως όρος η βιοτεχνολογία είναι πρόσφατος, ως δραστηριότητα είναι τόσο παλιά όσο και η παραγωγή μπύρας από τη ζύμωση κριθαριού και η παραγωγή ψωμιού πριν 9.000 χρόνια στη Βαβυλώνα. Η σημερινή βιοτεχνολογία αξιοποιεί τα σύγχρονα επιτεύγματα της μοριακής βιολογίας και χρησιμοποιεί ένα πλήθος τεχνικών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η γενετική μηχανική (ανασυνδυασμένο DNA), μέθοδοι ιστομηχανικής και καλλιεργειών κυττάρων σε μεγάλη κλίμακα, η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης κλπ.

Έχει πλήθος εφαρμογών στις επιστήμες υγείας, στην προστασία του περιβάλλοντος (λ.χ. χρήση της στη διαχείριση αποβλήτων), στη γεωργία, στην κτηνοτροφία και στη βιομηχανία. Από κοινού με τη βιοϊατρική τεχνολογία, η οποία αφορά την ανάπτυξη τεχνολογιών με εφαρμογές στην ιατρική, η βιοτεχνολογία αποκαλείται ορισμένες φορές βιολογική μηχανική.

Τέλος  Μοριακή Γενετική (3)  είναι ο κλάδος της βιολογίας που μελετά τη δομή και τη λειτουργία των γονιδίων σε μοριακό επίπεδο. Σε αυτόν τον ειδικό κλάδο μελετάται η μεταφορά των γονιδίων από γενεά σε γενεά. Η μοριακή γενετική χρησιμοποιεί τις μεθόδους της γενετικής και της μοριακής βιολογίας. Ονομάζεται έτσι για να διαφοροποιείται από άλλα πεδία της γενετικής, όπως είναι η οικολογική γενετική και η πληθυσμιακή γενετική. Ιδιαίτερα σημαντική περιοχή στον τομέα της έρευνας είναι η χρήση της μοριακής πληροφορίας[1] για τον καθορισμό της καταγωγής και συνεπώς της ορθής επιστημονικής ταξινόμησης των οργανισμών: η συγκεκριμένη μέθοδος αποδίδει τη μοριακό σύστημα ταξινόμησης[2].

Εκτός του ότι καθορίζει το πρότυπο καταγωγής, η μοριακή γενετική βοηθά στην κατανόηση γενετικών μεταλλάξεων που μπορούν να προκαλέσουν ορισμένους τύπους ασθενειών. Χρησιμοποιώντας τις μεθόδους της γενετικής και της μοριακής βιολογίας, η μοριακή γενετική ανακαλύπτει τις αιτίες της μεταφοράς συγκεκριμένων χαρακτηριστικών ή των πιθανών μεταλλάξεών τους.

Η πρόβλεψη είναι δύσκολη, ιδιαίτερα δε του μέλλοντος” γράφει ο Niels Bohr (4)

Έντονες συζητήσεις αλλά και προσπάθειες για την κατανόηση των δυνατοτήτων και απειλών που οι σύγχρονες τεχνολογίες συνιστούν για τον άνθρωπο, έχουν εμφανιστεί στα διεθνή επιστημονικά –και όχι μόνον– φόρα, σε διεθνές επίπεδο εδώ και πολλά χρόνια.

Μελλοντολόγοι, νευροεπιστήμονες, ειδικοί στην βιοτεχνολογία αλλά και στην επιστήμη των υπολογιστών, φιλόσοφοι και ειδικοί στα υλικά, μαθηματικοί και γιατροί ασχολούνται με τις πιθανές επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στην άρθρωση των ανθρωπίνων κοινωνιών, αλλά εντελώς ιδιαίτερα στην δυνατότητα της μεταβολής τής ίδιας της ανθρώπινης φύσης με την παρέμβαση της Τεχνολογίας.

Νεολογισμοί όπως “μετάνθρωπος, τρανσουμανισμός, κυβερνητικός οργανισμός, κυβερνητική αθανασία“, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη της έντυπης και ηλεκτρονικής βιβλιογραφίας κι άρχισαν να εμφανίζονται και στην χώρα μας (πρβλ. Σπ. Μάνδρος: ” Ο νέος Μύθος για τον μετάνθρωπο” http://www.meta.gr/articles-metahuman.htm) .

Φυσικά, στην προκειμένη περίπτωση είναι δύσκολο να διαχωρίσει κανείς την επιστημονική και τεχνολογική πραγματικότητα, από τον καταδαρμό των “επί λευκάδα πέτρην και δήμον ονείρων τοσαύτα ονειροπολούντων”.

Η συνολική περιγραφή των τεχνολογικών δυνατοτήτων που η ανθρωπότητα διαθέτει σήμερα είναι αρκετά δύσκολο έργο, επειδή ακόμα και οι πιο διάσημοι και τεχνολογικά εντριβείς επιστήμονες, συχνά αφήνουν τον νου τους να “ρέμβεται αλόγως” και να καθοδηγείται από επιθυμίες μάλλον, παρά από την επιστημονική πραγματικότητα. Παρ’ όλα ταύτα, και με τα πιο μετριοπαθή και ρεαλιστικά σενάρια, υπάρχει μια γενική αποδοχή ότι οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας, της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών θα έχουν δώσει μέχρι το 2020 αποτελέσματα όπως: ενίσχυση των φυσικών και διανοητικών ικανοτήτων του ανθρώπου, περισσότερα και καλύτερα τεχνητά ανθρώπινα μέλη, μικροσυσκευές που θα ταξιδεύουν με την κυκλοφορία του αίματος μέσα στο ανθρώπινο σώμα, αισθητήρες συνδεδεμένοι άμεσα με τα αισθητήρια νεύρα, τεχνητά νεύρα, πλασματικές αισθήσεις, αισθητήρες που θα ενισχύουν άμεσα τα νεύρα, τεχνητά αυτιά, μάτια, πόδια, πνευμόνια, καρδιά, πάγκρεας, ήπαρ, νεφροί, αίμα.

Από τις πιο φιλόδοξες προβλέψεις που αποτελούν και την καρδιά του προβλήματος είναι η δυνατότητα μεταφοράς της ανθρώπινης αυτοσυνειδησίας, που κατά την υλιστική σύλληψη του ανθρώπου δεν είναι παρά ο ανθρώπινος εγκέφαλος, σε υπολογιστή ή δίκτυο υπολογιστών και η φαρμακολογική επίδραση στον άνθρωπο για την δημιουργία μίας πανηδονιστικής κοινωνίας απαλλαγμένης από πόνο και κακουχία και τελικά η σύνθεση ανθρώπου-μηχανής και κυβερνοχώρου σε μία νέα οντότητα, τον κυβερνητικό οργανισμό (cyborg) ή αλλιώς τον μετάνθρωπο.

Η απεικόνιση και η μεταφορά με μη καταστροφικές μεθόδους (non destructive)του εγκεφάλου είναι και σε θεωρητικό ακόμη επίπεδο αδύνατες, ενώ η καταλογογράφηση, απεικόνιση και μεταφορά του, με καταστροφικές μεθόδους είναι πρακτικά ανέφικτες. Θα μπορούσε κανείς να δεχτεί φυσικά τον ορισμό του Marvin Minsky για τον εγκέφαλο ως σάρκινης μηχανής (meat machine)με την παρατήρηση ότι,για την ώρα, αυτής τής μηχανής μάς διαφεύγουν και οι νόμοι που διέπουν το υλικό της και, κατά το μεγαλύτερο μέρος, και το λογισμικό της. Οι προσπάθειες για την δημιουργία διεπαφής (interface) μεταξύ τσιπ πυριτίου και βιολογικών υλικών δεν φαίνεται να προχωρεί και πάντως για την ώρα δεν φαίνεται να αποτελεί απάντηση στην προσπάθεια μεταφοράς της ανθρώπινης αυτοσυνειδησίας στον σκληρό δίσκο ηλεκτρονικού υπολογιστή, χωρίς να παραθεωρούνται οι προσπάθειες αποκατάστασης λειτουργιών του ανθρώπου με τέτοια μέσα, όπως η αναγγελθείσα προσπάθεια απόδοσης της όρασης σε εκ γενετής τυφλό, διάσημο αμερικάνο τραγουδιστή.

Περισσότερο εφικτό και μάλλον αρκετά διαδεδομένο φαίνεται να είναι το δεύτερο σενάριο της επίδρασης της φαρμακολογίας στα κέντρα ηδονής του ανθρώπινου οργανισμού, με σκοπό τη δημιουργία μίας “δια βίου” ψυχοσωματικής ευφορίας του ανθρώπου. Από πολλά χρόνια τώρα τα διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα, με τις ευλογίες της επίσημης ιατρικής, παρεμβαίνουν για να γιατρέψουν, να αμβλύνουν και πάντως να διαφοροποιήσουν την διανοητική και συναισθηματική/ψυχολογική κατάσταση του ανθρώπου, ενώ παρά τα κατασταλτικά και προληπτικά μέτρα των σύγχρονων κοινωνιών, τα ναρκωτικά και η διακίνηση τους δεν αποτελούν μόνο μία πραγματικά απειλητική, μάστιγα για τις κοινωνίες, αλλά και το 8% του παγκόσμιου εμπορίου με 400 δισ. δολάρια ετησίως. Σύγχρονα ή μελλοντικά κλινικά σκευάσματα, με εξαιρετική εξειδίκευση μπορεί να επιδρούν σε υποδοχείς του εγκεφάλου χωρίς αρνητικές παρενέργειες. Ο David Pearce (www.hedweb.com) προσβλέπει σε μια μετά-Δαρβίνεια εποχή στην οποία όλοι οι άνθρωποι θα μπορούν να βρίσκουν τον προσωπικό τους “πλασματικό” παράδεισο με την μαζική χορήγηση , κατάλληλων, ακίνδυνων και αποτελεσματικών φαρμάκων. Η ανθρωπότητα θα είναι έτσι ευτυχέστερη και ο άνθρωπος οριστικά απαλλαγμένος από τις επίγειες δυστυχίες

Η δυνατότητα της δημιουργίας εξατομικευμένων “πλασματικών δυνατοτήτων” καθώς και τα όνειρα του Mac Luhan για το “παγκόσμιο χωριό” που με τη βοήθεια των τεχνολογιών επικοινωνίας θα οδηγήσει στο μέλλον στην “ομαδική ψυχική ολοκλήρωση” με λίγα ψήγματα από την θεωρία του αποσυνάγωγου της καθολικής εκκλησίας Teilhard de Chardin, περί του σημείου Ωμέγα, που δεν είναι παρά η έλευση ενός κοσμικού Χριστού και η μετεξέλιξη της ανθρωπότητας σε μια “υπέρ-ανθρωπότητα” και η οριστική τελείωση της ανθρώπινης εξέλιξης, αποτελούν εν πολλοίς το υποφώσκων θεωρητικό υπόβαθρο των διαφόρων τάσεων του “κυβερνοχώρου”, όπως ο Τεχνο-παγανισμός, η Νέα Εποχή, η Κυβερνητική Αθανασία, η νοο-σφαίρα, η Τεχνο-θεολογία, ο Τεχνο-ψυχεδελισμός και τελικά το χαλαρό τεχνόφιλο σύμπλεγμα που περιγράφεται ως Τρανσουμανισμός. Στην ρητορική του τελευταίου εμπεριέχονται πολλά από τα στοιχεία θεολογικών, φιλοσοφικών και έμμονων ιδεών της ανθρωπότητας με την ιδέα του “ιερού” να υποκαθίσταται από το “τεχνολογικό”, το “οικολογικό” και το” κοσμικό” . Η ενόραση και ο ορθολογισμός, ο υλισμός και ο μυστικισμός, η επιστήμη και η μαγεία, μπερδεύονται και αλληλοδιαπλέκονται σε ένα ιδεολογο-πολιτικο-κοινωνικό κουβάρι από το οποίο δεν απουσιάζει και η αίσθηση του απειλητικού. Οι τεχνολογικές εξελίξεις πραγματικές ή εικαζόμενες καθώς και η σε κάθε περίσταση –και όχι πάντα δόκιμη ή και η εξωφρενική χρήση– των θεωριών της Φυσικής και των Μαθηματικών, όπως είναι η σχετικότητα του Einstein, η αρχή της αβεβαιότητας του Heisenberg ή η αρχή της μη πληρότητας του Goedel, το χάος και η πολυπλοκότητα, και εντελώς ιδιαίτερα η αρχή των αυτοοργανουμένων συστημάτων του Prigozine, χρησιμοποιούνται ως το θεωρητικό φιλοσοφικό υπόβαθρο, για την κατάρριψη της δυνατότητας γραμμικής ή ορθολογικά διατυπωμένης ερμηνείας του αισθητού κόσμου.

Σε ατομικό επίπεδο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εικόνα του βιολογικά, τεχνολογικά και πληροφοριακά μεταλλασσόμενου ανθρώπου, του λεγόμενου “μετανθρώπου” και οι ενισχυμένες από τις διάφορες τεχνολογικές παρεμβάσεις εκδοχές του. Η πρώτη θεωρητική αντιμετώπιση του “κυβερνητικού οργανισμού” έγινε από το κλασσικό άρθρο και μανιφέστο της Donna Haraway το 1985, στο οποίο η κεντρική θέση – εκτός από τις άλλες πολιτικές και φεμινιστικές της θέσεις– είναι ότι “οι τεχνολογίες του ύστερου 20ού αιώνα έκαναν δυσδιάκριτη τη διαφορά ανάμεσα στον βιολογικό οργανισμό και τη μηχανή” και ότι η Ιατρική και οι τεχνολογίες των επικοινωνιών “επαναδιαπλάθουν το σώμα μας”. Από τότε στην μελλοντολογία, την επιστήμη και την τέχνη υπάρχει κατακλυσμός από συζητήσεις σχετικά με τις δυνατότητες, αλλά και τις επιπτώσεις και τις εξελίξεις για το ανθρώπινο είδος. Ο διάσημος, αυστραλιανής υπηκοότητας, ελληνοκύπριος καλλιτέχνης Stelarc (κατά κόσμον Στέλιος Αρκαδίου) διαβεβαιώνει και διακηρύσσει ότι το σώμα μας είναι παλιομοδίτικο (The body is obsolete), και με τις παραστάσεις, αλλά και ιστοσελίδες του, επιδεικνύει τι ακριβώς εννοεί. Εξέλιξη αυτών των ιδεών είναι και η ιδέα που διατυπώνεται στο άρθρο του Chislenko (www.lucifer.com/sasha/articles/technohuman.html) για την χρησιμότητα της τεχνολογίας στη μεταβολή “της ανθρώπινης λειτουργικής αρχιτεκτονικής”.

Ως στάδια της ανάπτυξης των “κυβερνητικών οργανισμών” (Tangent:OnCyborgs: www.carleto.ca/claughli/tutcybor.htm) θεωρούνται τα ακόλουθα τέσσερα (ανεξάρτητα από τον βαθμό τεχνολογικής ωριμότητας για την επίτευξη τους):

Στάδιο Ι: Αντικατάσταση και ενίσχυση του ανθρώπινου σκελετού. Παραδείγματα: Ξύλινο πόδι, τεχνητό χέρι, ψεύτικα δόντια κ.λπ.

Στάδιο ΙΙ: Αντικατάσταση ή/και ενίσχυση των μυώνων. Παραδείγματα: μηχανικό χέρι σε αντικατάσταση φυσικού χεριού, άλλες προσθετικές συσκευές, μηχανική καρδιακή βαλβίδα, αντικατάσταση φακού στο μάτι κ.λπ

Στάδιο ΙΙΙ: Αντικατάσταση ή/και ενίσχυση του περιφερειακού νευρικού συστήματος, αυτόνομο νευρικό σύστημα και νεύρο-ενδοκρινολογικό σύστημα. Παραδείγματα: βιονικά χέρια και πόδια, βηματοδότες, αυτόματες βιοχημικές αντλίες κ.λπ.

Στάδιο ΙV: Αντικατάσταση ή ενίσχυση τμημάτων του κεντρικού νευρικού συστήματος. Το στάδιο αυτό αντιστοιχεί στην αντικατάσταση του ανθρώπινου εγκεφάλου από υπολογιστές. Παράδειγμα: Τα μάτια “βίντεο” για τυφλούς.

Για τις παραπάνω εφαρμογές και προβλέψεις ισχύουν όλες οι επιφυλάξεις που διατυπώθηκαν σε αυτήν την από αναγκαιότητα ακροθιγή και καθόλου εμπερίστατη περιγραφή με τις ακόλουθες τελικές παρατηρήσεις.

Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι, όταν αναφερόμαστε στην έννοια της “ανθρωπότητας”, η έννοια αυτή συμπεριλαμβάνει το άθροισμα του γήινου πληθυσμού. Αντίθετα μάλιστα.

Υπό τους όρους αυτούς και με τούς συγκεκριμένους ρυθμούς ανάπτυξης, οι έννοιες “Κοινωνία της Πληροφορίας”, “Παγκόσμιο χωριό” ή Τεχνολογική Επανάσταση” έχουν πολύ περιορισμένο εύρος εφαρμογής ή πολύ παράδοξη υποκείμενη αντίληψη για το τι είναι “ανθρωπότητα”.

Αν πρέπει κανείς να συζητά για μετεξελίξεις του ανθρώπινου είδους, πρέπει ίσως πρώτα να δει να αναπτύσσεται το πλήρες πορτραίτο του κλασικού ανθρωπισμού, πριν να ελπίζει σε “τρανσουμανιστική” μετεξέλιξη της σημερινής κατάστασης του ανθρώπου.

Μετά από τη τόση τεχνολογία και τους τόσους νέο-λογισμούς ας δούμε τη θεολογική πρόταση για μια αυθεντική νοηματοδότηση του ανθρωπίνου προσώπου.

Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ

Η συμβολή της Ορθόδοξης Θεολογίας

στη διαμόρφωση μιας  Δοξολογικής Τεχνολογίας

Ο σύγχρονος τεχνικός πολιτισμός κατανοεί το Ιερό στον ορίζοντα του χρόνου και της ιστορίας. Σε γενικά πλαίσια οι σχέσεις τεχνολογίας και θεολογίας προσδιορίζονται από την κλασσική αντιπαράθεση φυσικής και μεταφυσικής. Θρησκειολογικά, η διάκριση αυτή παραπέμπει στη διαφοροποίηση ανάμεσα στον αρχαϊκό και τον ιουδαιοχριστιανικό τύπο θρησκευτικότητας, καθένας από τους οποίους εκπροσωπεί μια διαφορετική φιλοσοφία της ιστορίας. Όμως, εκείνο που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον εν προκειμένω, είναι ότι η διαφοροποίηση αυτή επανέρχεται τώρα μεταπλασμένη με τους όρους της εκκοσμίκευσης• επιζεί ως ένταση ανάμεσα σε μια τεχνολογία καταφανώς επηρεασμένη από την Νέα Πνευματικότητα (νεοπαγανισμός, Νέα Εποχή, Νέα Τάξη, ανατολικές θρησκείες) και σε μια μετά-χριστιανική, αλλά χριστιανοθρεμμένη, τεχνολογία (5) .

Απέναντι στη τεχνολογία, η θεολογία οφείλει να στέκεται διπλά κριτική. Οφείλει να αντιδρά  απέναντι στην απολυτοποίηση της ιστορίας, που απεργάζεται η τεχνική. Κριτική αιχμή της αντίδρασης αυτής οφείλει να είναι, κατά την άποψή μας, η εσχατολογία. Η εσχατολογική θέαση τόσο της φύσης όσο και της ιστορίας οφείλει να συνέχει την Ορθόδοξη θεολογική διαπραγμάτευση των ποικίλων ζητημάτων που θέτει η σύγχρονη τεχνολογία. Η εσχατολογική αυτή έφεση της θεολογίας δεν παραθεωρεί ούτε εξαφανίζει κάποιον από τους πόλους του διπτύχου γνώση–ιστορία. Απλώς αρνείται να τους απολυτοποιήσει, προσβλέποντας στον αγιασμό και την ανακαίνιση τους. Η επιδίωξη της θεολογικής παρέμβασης υπ’ αυτήν την προοπτική είναι, νομίζω, καθήκον της είναι ν’ αποφορτίσει την τεχνολογία από το τεχνικό πνεύμα, αντιπροτείνοντας ένα εναλλακτικό τεχνολογικό ήθος, που θα διασώζει τον αυθεντικό πυρήνα της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Ουσιαστικά, μιλούμε για μια χειρονομία αποϊεροποίησης –της τεχνολογίας– εκ μέρους της θεολογίας. Όχι με την έννοια της απογύμνωσης του κτιστού από κάθε ιερότητα, αλλά με την έννοια της ανατροπής μιας μονότροπα ενδοκοσμικής ή ενδοϊστορικής νοηματοδότησης του Ιερού. Πρόκειταί ουσιαστικά για μια αναθεωρητική αποτίμηση του συνόλου της πραγματικότητας υπό την προοπτική των εσχάτων.

Έχοντας πάντοτε ως κεντρικό της άξονα την εσχατολογία, η θεολογική παρέμβαση μπορεί να επιχειρηθεί σε τρία επίπεδα. Το πρώτο αφορά στην ανθρωπολογία και σχετίζεται με την υπέρβαση των δυαλιστικών αντιλήψεων που συνέβαλλαν στη διαμόρφωση μιας ανισόρροπης αντιμετώπισης της φύσης από την τεχνική βούληση.

Σύστοιχα, σ’ ένα δεύτερο επίπεδο εξετάζεται η κοσμολογία, με σκοπό την αποκατάσταση της αξίας του φυσικού κόσμου, όχι όμως ως αυτονομημένης θεϊκής οντότητας ή απορροής, ούτε ως χρηστικού αντικειμένου, αλλ’ ως δώρου του Τριαδικού Θεού προς τον άνθρωπο. Τέλος, η εκκλησιολογική τοποθέτηση του ζητήματος αποσκοπεί στην υπέρβαση των ποικίλων προβλημάτων που συνδέονται με τις κοινωνικές προϋποθέσεις και ακολουθίες της τεχνικής. Η πρόταση μιας εσχατολογικά προσανατολισμένης εκκλησιολογίας συνδέεται πρωτίστως με την ευχαριστιακή και ασκητική χρήση του κόσμου μέσω της τεχνολογίας, η οποία μεταβάλλεται, με τον τρόπο αυτό, σε κίνηση εξαγιασμού και δοξολογίας. Η τεχνική γίνεται έτσι τέχνη και ποίηση.

Η κοινωνική δομή της προνεωτερικότητας ήταν πολύ διαφορετική από την εποχή κατά την οποία διαμορφώθηκε το νεώτερο τεχνικό πνεύμα. Η επικράτηση του τελευταίου συνδέθηκε, όπως είδαμε, με την εμφάνιση νέων τεχνικών δυνατοτήτων, ικανών να επιδράσουν εκβιαστικά και διαλυτικά πάνω στο φυσικό περιβάλλον.

Τέτοιες δυνατότητες δεν υπήρχαν κατά την εποχή των Πατέρων, ούτε ήταν δυνατόν να φανταστεί ο άνθρωπος της εποχής εκείνης ότι θα έρθει η στιγμή που δεν θα απειλεί μόνο η φύση τον πολιτισμό, αλλά και ο πολιτισμός τη φύση.

H Θεολογική Συνεισφορά

Η τεχνολογία ως Δοξολογία. Η νεώτερη τεχνική υπήρξε μια ιστορικά προσδιορισμένη μορφή πραγμάτωσης της ανθρώπινης ελευθερίας έναντι της φύσης, στη βάση της οποίας μεθοδεύτηκε, όπως είδαμε, η ανθρωποκεντρική εκμετάλλευση του κόσμου, μακριά από κάθε υπερβατική αναφορά. Ο υλικός κόσμος «απομαγεύτηκε» και βεβηλώθηκε, και ο άνθρωπος από ποιητής έργων έγινε μεταποιητής και μεταπράτης, κυρίαρχος και δυνάστης. Από θεολογικής απόψεως, η εξέλιξη αυτή συνδέεται με την ανθρώπινη αμαρτωλότητα και έκπτωση ενώπιον της κτίσεως και του Δημιουργού της. Σηματοδοτεί την απουσία πνεύματος διάκρισης στη θέαση, και ευθύνης στη χρήση των όντων. Αποδεικνύει την αδυναμία σύλληψης της ενδιάθετης «λογικότητας», κατά Μάξιμον, του κτιστού, που το αναφέρει στη Θεότητα.

Στο σημείο αυτό, όμως, ανακύπτει ένα θεμελιακό ερώτημα: έχει τη δυνατότητα η Ορθόδοξη θεολογία ή, πολύ περισσότερο, η σύγχρονη εκκλησιαστική εμπειρία, να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός νέου τεχνικού πνεύματος; Κι αν ναι, τότε ποιοι πρέπει να είναι οι όροι, οι θεωρητικές προϋποθέσεις και οι ιστορικές συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο; Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα της εκκλησιαστικής μαρτυρίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη ριζική μεταστροφή και δυναμική ανακαίνιση της δημιουργικής πράξης του μεταμοντέρνου ανθρώπου; Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι εκ των πραγμάτων ένα ζητούμενο και η θεολογία μπορεί μονάχα να συμβάλλει στον κατά το δυνατόν αρτιότερο προσδιορισμό των όρων με τους οποίους τίθενται κάθε φορά τα σχετικά προβλήματα. Άποψή μου είναι πως το μόνο που μπορεί να περιμένει κανείς, στην παρούσα τουλάχιστον φάση, είναι η δημιουργία ενός ικανοποιητικού θεωρητικού μοντέλου εργασίας, που να μπορεί να λειτουργήσει ως βάση για ορισμένες αφετηριακές διευκρινήσεις και προοπτικές. Κατά τα άλλα, οι ελπίδες ότι ο προβληματισμός αυτός μπορεί να προσλάβει σάρκα και οστά στο επίπεδο της πράξης είναι ισχνές. Η γνωστή παθογένεια του Ορθόδοξου εκκλησιαστικού χώρου, που ευνοεί την οπισθοδρόμηση και καλλιεργεί τη γνωσιομαχία αφενός, και αφετέρου η μακροχρόνια τελμάτωση και εγγενής ατολμία της νεοελληνικής θεολογίας δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια κριτικής αναμέτρησης με τα ερωτήματα και τις προκλήσεις που θέτουν ενώπιόν μας η επιστήμη και η τεχνική. Βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι πρέπει να σημειώσουμε ότι η αδυναμία αυτή δεν αφορά μονάχα τους Ορθοδόξους. Όλες οι χριστιανικές εκκλησίες και ομολογίες βρίσκονται σε προφανή αμηχανία μπροστά στη σαρωτική κυριαρχία του τεχνικού πνεύματος σε όλους τους τομείς της ζωής. Η αμηχανία αυτή έχει τη ρίζα της στη χρεοκοπία του χριστιανικού κοσμοειδώλου. Ο λεγόμενος «Θάνατος του Θεού» σήμανε την οριστική απαξίωση της παραδοσιακής χριστιανικής μεταφυσικής και μαζί το τέλος του χριστιανικού πολιτισμού. Έτσι, είναι πλέον πολύ δύσκολο για τη θεολογία να διατυπώσει και να υπερασπιστεί μια κτισιολογία με νόημα, που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης για τη δημιουργία εναλλακτικών προτάσεων αναφορικά με το πνεύμα που θα πρέπει να διέπει τις διαδικασίες παραγωγής και εκμετάλλευσης της τεχνολογίας

Σε πείσμα όλων των καιρών, λοιπόν, αξίζει κανείς να διατυπώσει μια πρόταση από τη σκοπιά της Ορθόδοξης θεολογίας. Ένας πρώτος άξονας μιας τέτοιας θεολογικής κατάθεσης σχετίζεται, νομίζω, με την ευχαριστιακή πρόσληψη της κτίσης και τη σύστοιχη μ’ αυτήν μεταμόρφωση της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Η ευχαριστιακή πραγμάτωση της τεχνικής πράξης θεμελιώνεται αφετηριακά στην από μέρους του ανθρώπου ανάληψη ακέραιης της ευθύνης που τού αναλογεί για τη συντήρηση και ανάπτυξη του φυσικού περιβάλλοντος. Η ευθύνη αυτή δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται αποσπασματικά ως «οικολογική συνείδηση», ούτε μπορεί να εξαντλείται σε μεμονωμένες ενέργειες «προστασίας του περιβάλλοντος». Αντίθετα, οφείλει να αντανακλά μια ευρύτερη υπαρξιακή στάση και συμπεριφορά, που θα αγκαλιάζει το σύνολο της ανθρώπινης δραστηριότητας –άρα και την τεχνική– σε μια χειρονομία προσφοράς της στον Τριαδικό Θεό. Μιλάμε εδώ για μια μορφή κατανόησης και διαχείρισης του κόσμου από τον άνθρωπο (μια επιστήμη, δηλαδή, και μια τεχνική), ικανή να διακρίνει τη δόξα των Ακτίστων Ενεργειών μέσα στα κτιστά όντα, να αφουγκραστεί τη Θεία βούληση για τη συντήρηση και εσχατολογική ανακαίνιση της δημιουργίας. Για μια τεχνολογία που δεν θα βιάζει αλαζονικά το φυσικό υλικό, αλλά θα αναδεικνύει την εσωτερική λογικότητα των όντων ως υποστασιοποίηση της Θείας ευλογίας. Για μια μορφή ανθρώπινης δημιουργικότητας που δεν θα αποκλείει, αλλά θα συνεργάζεται με τη Θεία Χάρη προκειμένου να αντιδοξάσει ευχαριστιακά τον Δημιουργό της ζωής. Εν ολίγοις, μιλάω εδώ για μια ποιητική αναμόρφωση της τεχνικής προσπάθειας του ανθρώπου, ώστε η τελευταία να εικονίζει την «ελευθερία της δόξης των τέκνων του Θεού», ανταποκρινόμενη στην έσχατη «αποκαραδοκία της κτίσεως». (Ρωμ. 8:19-21) Το τεχνικό έργο προκύπτει, στο πλαίσιο αυτό, ως αποτέλεσμα προσωπικής μετοχής στο λόγο του κόσμου, και για τούτο αναδεικνύεται σε σύμβολο των εσχάτων –και τούτο δίχως να διακυβεύεται ο ιδιαίτερος ιστορικός προσδιορισμός και η λειτουργικότητά του στις εκάστοτε κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες.

Δεν έχει μεγάλη σημασία αν θα ονομάσουμε μια τέτοια τεχνολογία «ευχαριστιακή», «δοξολογική» ή «εσχατολογική». Προέχει η θεολογική επαναδιαπραγμάτευση του τεχνικού φαινομένου με την προοπτική της μεταβολής του αξιολογικού προσανατολισμού του. Η τεχνική πράξη προσλαμβάνει, έτσι, νέο συμβολικό περιεχόμενο.

Θεωρώ την εσχατολογία ως τον αντίποδα του μηδενισμού, ως την τελική εκπλήρωση των προϋποθέσεών του και ταυτόχρονα ως τη διαλεκτική του υπέρβαση. Κλείνω λοιπόν το παρόν κείμενο εκφράζοντας την αισιόδοξη απαισιοδοξία μου. Ως γνωστόν, για την θεολογία η ύπαρξη του κοινωνικού και τεχνολογικού κακού μέσα στην ιστορία είναι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της πτωτικής συνθήκης του ανθρώπου. Τέτοιο, κατά τη γνώμη μου, ορίζεται το αμεταβίβαστο καθήκον όσων επιθυμούν να διασώσουν την ελπίδα σε καιρούς απόγνωσης. Να ετοιμάσουν νέους ασκούς για κρασί νέο.

Βιβλιογραφία:

1.http://el.science.wikia.com/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

2.http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1 

3.http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE_%CE%93%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE

4. http://www.ardin.gr/node/1192

5.http://www.antifono.gr/portal/Κατηγορίες/Επιστήμη-Θρησκεία/Άρθρα/2500-Απόπειρα-Διερεύνησης-Των-Θεολογικών-όρων-Αρθρωσης-Του-Τεχνικού-Φαινομένου.html 

Σημείωση: O παπα-Δημήτρης Θεοφίλου είναι εφημέριος στον Ι.Ν. Αγίου Χαραλάμπους Ιτέας, Φωκίδας. Είναι έγγαμος, πατέρας 3 παιδιών, Πτυχ. Θεολογίας, Πτυχ. Ψυχολογίας, Μaster Θεολογίας, Πτυχ. βυζαντινής μουσικής.

Πηγή: http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=4130

 

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel