Ομιλία που έγινε στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Αθανασίου Μυτιλήνης την Κυριακή 18 Μαΐου 2003, κατά την τέλεση Αρχιερατικού Μνημόσυνου που διοργάνωσε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου και ο επικεφαλής αυτής, αξιότιμος Νομάρχης κ. Παύλος Βογιατζής, για τους πεσόντας στη Μάχη του Σκρα και τους αδίκως και μαρτυρικώς τελειωθέντας Ποντίους, κατά την εφαρμογή του γενοκτονικού σχεδίου των Τούρκων στα χώματα του μαρτυρικού Πόντου.
«Άσμα ηρωικό και πένθιμο» συνάμα, ο λόγος σήμερα, καθώς η μέρα είναι διπλά αφιερωμένη. Ύμνος απ΄ τη μια για τη λεβεντιά των στρατιωτών μας στη Μάχη του Σκρα και θρήνος απ΄ την άλλη για την Γενοκτονία των Ποντίων και των ξεριζωμό τους από την πατρική ποντιακή γη.
Ας ξεκινήσουμε όμως την αναφορά μας στα γεγονότα , από τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο(1914-1918), στον οποίο τελικά, μετά από πολλές παλινωδίες της τότε πολιτικής ηγεσίας της χώρας, συμμετείχε η Ελλάδα, κηρύσσοντας τον πόλεμο κατά της Βουλγαρίας, τασσόμενη παρά το πλευρό των συμμάχων της Αντάτ.(1)
Έτσι στις 18 Μαΐου 1918 και κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, στο Μακεδονικό Μέτωπο και στην τοποθεσία του Νομού Κιλκίς, Γκολέμα Γιαραμπίτσα όπως την λέγανε στα βουλγάρικα ή Σίρκα ντι Λέγκεν στα βλάχικα, έχουμε τρία ελληνικά συνταγμάτα της μεραρχίας Αρχιπελάγους μεταξύ αυτών και το 5ο Συντάγμα της Λέσβου, να επιτίθενται, εναντίων των οχυρωμένων θέσεων των γερμανωβουλγάρων και να καταγάγουν, αν και με μεγάλες απώλειες (441 νεκρούς και 2204τραυματίες), περηφανή νίκη, την πρώτη μέχρι τότε νίκη των Συμμαχικών Δυνάμεων στον πόλεμο των χαρακωμάτων του Μακεδονικού Μετώπου.(2)
Οι Έλληνες με την αμίμητη γλωσσοπλαστική ικανότητα τους ονόμασαν τη μάχη αυτή, κατά σύντμηση της βλάχικης ονομασίας της τοποθεσίας αλλά και συμβολικά, παρομοιάζοντάς την με κρότο έκρηξης οβίδας : Σκρα!!!.
Αυτό το σημαντικό ιστορικό γεγονός που σήμερα εορτάζουμε, έκρινε την τύχη του πολέμου στο Μακεδονικό Μέτωπο και επίσης, καθιέρωσε το αξιόμαχο των Ελληνικών Ενόπλων δυνάμεων.
Όμως, η μάχη αυτή είχε , έχει και θα έχει συμβολική για τους Έλληνες σημασία. Διότι, απέδειξε περίτρανα, για μια ακόμη φορά, ότι όσες προσπάθειες κι αν γίνουν, για να διαβρωθεί το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων, εκείνοι και πατριώτες πάντοτε παραμένουν και έτοιμοι είναι για εθνικές θυσίες όταν η περίσταση το καλεί.
Αποτέλεσμα των παραπάνω ελληνικών θυσιών, ήταν μετά το τέλος του Ά παγκοσμίου πολέμου, και με τις Συνθήκες του Νειγύ(14 Νοεμβρίου 1919) και των Σεβρών(10 Αυγούστου 1920), να μας παραχωρηθεί από τους συμμάχους, η Ανατολική Θράκη, η Σμύρνη, η Ίμβρος και η Τένεδος και έτσι, να δημιουργηθεί η Ελλάδα των πέντε θαλασσών και των δύο ηπείρων.
Ο Ελληνικός Στρατός λοιπόν, που από το 1919, είχε αποβιβασθεί στη Σμύρνη, αρχίζει την προέλαση του στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Αμέσως όμως, εκδηλώθηκε η αντίδραση των Τούρκων. Ψυχή της τουρκικής αντιστάσεως έγινε ο Κεμάλ Μουσταφάς, ο μετέπειτα αποκληθείς Αττατούρκ(=πατέρας των Τούρκων), ο οποίος αποκηρύσσει το σουλτάνο, το ίδιο άλλωστε είχε κάνει και το κίνημα το Νεότουρκων από το 1908 ήδη, σχηματίζει δική του κυβέρνηση, καταγγέλλει τη Συνθήκη των Σεβρών, έρχεται σε μυστικές συνεννοήσεις με την κυβερνήσεις Γαλλίας, Ιταλίας , Ρωσίας εξασφαλίζοντας την ανοχή τους στην πολιτική του και οργανώνει τον πόλεμο εναντίων των Ελλήνων.
Από τη μία λοιπόν, πλευρά οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι οι οποίοι στράφηκαν προς τους Τούρκους, από την άλλη οι εσωτερικές μας διχόνοιες που οδηγούν πάλι, σε πτώση τον Βενιζέλο και σε επαναφορά του ανεπιθύμητου στους συμμάχους, βασιλιά Κωνσταντίνου, είχαν ως αποτέλεσμα οι ελληνικές δυνάμεις να ηττηθούν κατά κράτος στο Αφιόν Καραχισάρ από τον Κεμάλ, να εγκαταλείψουν την Μικρά Ασία στο έλεος των τουρκικών ορδών, να θρηνήσουμε εκατόμβες νεκρών, και να οδηγηθούμε με την ιστορική Συνθήκη της Λωζάννης(σε λίγες μέρες συμπληρώνονται 80 χρόνια από την υπογραφή της στις 24 Ιουλίου 1923), στην ανταλλαγή των πληθυσμών, στην απώλεια των κεκτημένων μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο περιοχών και τέλος, στην εγκατάλειψη της Μεγάλης Ιδέας.
Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο της τόσο ταραγμένης δεκαετίας 1913-1923 τοποθετείται και το δράμα της Γενοκτονίας(3) του Ποντιακού Ελληνισμού το δεύτερο ιστορικό γεγονός που σήμερα μνήμη ποιούμε.
Ο Άξεινος ή Άξενος(=αφιλόξενος) ή Εύξεινος(=φιλόξενος) κατ΄ ευφημισμόν ή Μέλας Πόντος(Μαύρη θάλασσα), στα βόρεια παράλια της Μικράς Ασίας, ήταν απ΄ ανέκαθεν ελληνικός χώρος, γεγονός που ούτε ο μισέλληνας Φαλμεράγιερ τολμά να αμφισβητήσει. Και οι κάτοικοί του οι Πόντιοι(= οι άνθρωποι της θάλασσας) ήσαν Έλληνες, όσο Έλληνες είναι οι Βορειοηπειρώτες, οι Κύπριοι, οι Μακεδόνες, οι Πελοποννήσιοι.
Ο Πόντος, είναι η Κολχίδα της μυθολογίας, η χώρα του βασιλιά Αιήτη που φιλοξένησε τον Φρίξο και την Έλλη, η χώρα των Αμαζόνων, η χώρα όπου έφθασε ο Ιάσονας με το καράβι του την «Αργώ». Η χώρα του φιλόσοφου Διογένη, του Μένανδρου, του γεωγράφου Στράβωνα. Χώρα που αναδεικνύει ονομαστούς γιατρούς, μαθηματικούς, αργυροχρυσοχόους, ζωγράφους, αρχιτέκτονες, μητροπολίτες, πατριάρχες, αγίους, όπως τον άγιο Ευγένιο Τραπεζούντος, τον άγιο Γρηγόριο Νεοκαισαρείας και άλλους.
Το χριστιανισμό γνώρισε από τον Απόστολο Ανδρέα. Και τα μοναστήρια της, Παναγίας του όρους Μελά, από όπου και η ονομασία «Στου Μελά»(στο ποντιακό ιδίωμα «Σου Μελά»),(4) του Αγίου Ιωάννου Βαζελώνος και του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, είναι ξακουστά.
Γνώρισε Πέρσες, Ρωμαίους, Τούρκους κατακτητές αλλά κράτησε ανόθευτη την εθνική της συνείδηση. Στα βυζαντινά χρόνια ήταν το προπύργιο της αυτοκρατορίας. Μετά την κατάληψή όμως, της Πόλης το 1204 από τους σταυροφόρους, ιδρύεται η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας που κράτησε 260 περίπου χρόνια πριν πέσει το 1461 στα χέρια των Τούρκων.
Η σκληρότητα όμως, της τουρκικής κατοχής αναγκάζει 500.000 Πόντιους να ξενιτευθούν στη Ρωσία και Γεωργία, όπου ονομάζονται από τους ντόπιους Περενσβίλι(= παιδιά σοφών), άλλους 400.000 στην Αμερική και 100.000 σε διάφορα άλλα μέρη.
Από το 1666 και μετά, οι βίαιοι εξισλαμισμοί δημιουργούν τους κρυπτοχριστιανούς, δηλαδή, πόντιους μουσουλμάνους στην ταυτότητα αλλά χριστιανούς στην καρδιά. Κρυπτοχριστιανοί υπάρχουν ακόμα, ως τις μέρες μας στα μέρη της Ανατολής. Όπως υπάρχουν έως σήμερα και 300.000 ελληνόφωνοι πόντιοι μουσουλμάνοι της Μαύρης θάλασσας.
Μετά την επανάσταση του 1821 η ζωή των ποντίων καλυτερεύει. Έτσι μια στατιστική του 1913 μας δείχνει να υπάρχουν στην περιοχή: 700.000 ορθόδοξοι Έλληνες, 1150 ναοί, 1500 ιερείς, 1060 σχολεία, 1250 δάσκαλοι και 76.000 μαθητές. Ήταν η τελευταία αναλαμπή πριν την ολοσχερή καταστροφή.
Ως κεραυνός ή ως τυφώνας θα λέγαμε καλύτερα, επέπεσε τότε(από το 1914 έως το 1918) επί των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας, η αιμοσταγή τριανδρία των Νεότουρκων, αποτελούμενη από τους Εμβέρ πασά, Ταλαάτ μπέη και Ντζεμάλ πασά, η οποία με την καθοδήγηση του Γερμανού στρατηγού Λίμαν Φον Σάντερς, συνέλαβε, σχεδίασε και εξετέλεσε την συστηματική γενοκτονία των Αρμενίων, των Ποντίων και των λοιπών Ελλήνων της Ανατολής.
Το καταστροφικό τους έργο ήρθε σε μια δεύτερη φάση απ΄ το 1919 έως το 1923, να ολοκληρώσει ο Κεμάλ, με το πρωτοπαλίκαρό του τον διαβόητο κουτσό διοικητή της Κερασούντας, τον Λαζό Τοπάλ Οσμάν, πρώην βαρκάρη, ο οποίος είχε σαν «χόμπι» να θανατώνει μικρά παιδιά χτυπώντας τα κεφάλια τους πάνω στα βράχια.
«Επήγαγε επ’ αυτούς( ο Θεός), έθνος αναιδές και αλλόγλωσσον, οι ουκ αισχύνθησαν πρεσβύτην, ουδέ παιδίον ηλέησαν»(Βαρούχ 4,15)
Τι να πρωτοθυμηθεί και τι να πρωτοπεί κανείς γι΄ αυτά τα χρόνια της συμφοράς!.
Ο Χάρις Τσιρκινίδης, στο βιβλίο του «Επιτέλους τους ξεριζώσαμε», θυμάται: «Θυμάμαι, Μάνα, μου ΄λεγες: Πως την δεκαπεντάχρονη ξαδέλφη σου, τι Θοδώρα, μαζί με δύο άλλες γυναίκες που κρατούσαν τα νήπια τους στην αγκαλιά, τις χώρισαν από την αυλή του σχολείου τής Σαμψούντας, όπου είχαν συγκεντρώσει όλα τα γυναικόπαιδα, τις πήγαν σε μια αίθουσα κι εκεί έξι χωροφύλακες τις βίασαν.
Πώς ή Θοδώρα τούς κτυπούσε, τούς έσχισε τα πρόσωπα. Κι αυτοί τη σκότωσαν με μαχαίρια. Έβγαλαν την καρδιά της κι έσταζαν το αίμα πάνω στις άλλες γυναίκες για να τις τρομοκρατήσουν.
Πώς αυτές, καθώς μαζί μ΄ όλο το καραβάνι τις οδηγούσαν στην εξορία, περνώντας πάνω από μια ψηλή γέφυρα έριξαν πρώτα τα παιδιά τους κάτω και μετά πήδηξαν κι αυτές πάνω στους μυτερούς βράχους.» Καταγράφοντας στην ιστορική μνήμη, έναν νέο χορό του Ζαλόγγου!.
Τι να θυμηθεί κανείς, την τραγωδία στο χωριό Μπεϊαλάν, όπου οι Τούρκοι έκαψαν ζωντανούς μέσα σε δύο σπίτια στην πλατεία όλα τα γυναικόπαιδα και τους γέρους του χωριού.!
Τι να θυμηθεί κανείς, τα παλικάρια του Πόντου σφαγμένα, σαν αρνιά κρεμασμένα, στα τσιγκέλια των κρεοπωλείων.!
Τι να θυμηθεί κανείς τα τάγματα εργασίας, ακριβέστερα τάγματα θανάτου, την λευκή εξόντωση; Τέλος δεν έχει ο καημός της θύμησης.(5)
«Φωνή εν Ραμά ηκούσθη, θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς. Ραχήλ κλαίουσα τα τέκνα αυτής, και ουκ ήθελε παρακληθήναι ότι ουκ εισίν»(Ματθ. 2,18)
«Τούρκοι διαβήκαν χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα»(Βίκτωρ Ουγκό: «Το ελληνόπουλο»)
Οι Πόντιοι μπροστά σ΄ αυτό το ασύλληπτο κακό αντέδρασαν με αντάρτικο και εκκλήσεις στις Μεγάλες Δυνάμεις.
Στυλοβάτες του δοκιμαζόμενου λαού οι επίσκοποι Αμασείας Γερμανός Καραβαγγέλης, ο εκ Στύψη της Λέσβου καταγόμενος και εκ Καστορίας της Μακεδονίας προερχόμενος, ο Ζήλων Ευθύμιος Αγριτέλλης, ο εκ Παρακοίλων Λέσβου καταγόμενος και ο Τραπεζούντος Χρύσανθος Φιλιππίδης, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών.
Όμως το τέλος, είναι προδιαγεγραμμένο. Ο Κεμάλ μετά την ολοκληρωτική νίκη του θα αναφωνήσει στις 13 Αυγούστου του 1923 γεμάτος ικανοποίηση και ανακούφιση : Επιτέλους τους ξεριζώσαμε!!!.
Αυτό εξάλλου, ήταν το μοναδικό μεγάλο όνειρο, ενός απολίτιστου λαού που δεν πρόσφερε τίποτε άλλο στην ιστορία παρά μόνο σφαγές και καταστροφές. Ενός λαού που όταν το 1908, πρωτάκουσε την λέξη χουριές που σημαίνει ελευθερία, νόμισε πως ήταν κάποιο σπουδαίο πρόσωπο και οι χωρικοί του ετοίμαζαν υποδοχή. Ενός λαού που το πρώτο του βιβλίο γραμματικής το ετοίμασε μόλις το 1870 ένας….. Έλληνας ο Αδοσίδης. Τι να πούμε για καλές τέχνες, επιστήμη, διοίκηση…Ανύπαρκτα.!
Ήταν όμως δυστυχώς, υπαρκτά τα 353.000 θύματα της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου που σε όλη τη Μικρά Ασία και τη Θράκη φθάνουν το 1.500.000 την στιγμή που ο ελληνικός πληθυσμός της Ανατολής έφθανε τα 3.000.000 . Στην Ελλάδα μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, έφθασαν μόνο 1.220.000 άτομα. Να λοιπόν, το μέγεθός αυτής της τραγωδίας του ελληνισμού που παραμένει ακόμη άγνωστο σε πολλούς. Αν ακόμη, προσθέσουμε στο αριθμό των 1.500.000 νεκρών Μικρασιατών, Θρακών και Ποντίων και το 1.500.000 των φονευθέντων Αρμενίων(διότι οι Νεότουρκοι βάσει του παντουρανικού σχεδίου, είχαν ήδη εξοντώσει, από το 1915 έως το 1918, 1.500.000 Αρμενίους, αφήνοντας εν ζωή μόνο 320.000, εφαρμόζοντας έτσι, με απόλυτη επιτυχία, την πρώτη γενοκτονία της ιστορίας), τότε ο αριθμός των 3.000.000 νεκρών που άφησαν πίσω τους ο Κεμάλ και οι συν αυτώ, δικαιολογεί επαρκώς, το χαρακτηρισμό του Κεμάλ ως Σφαγέα των Ποντίων και ως Χίτλερ του Ελληνισμού και της νοοτροπίας του Κεμαλισμού, ως την τουρκική εκδοχή της ναζιστικής ολοκληρωτικής νοοτροπίας.
Και οι ξένοι, οι Μεγάλες Δυνάμεις πως αντέδρασαν απέναντι σ΄ αυτό το κακό; Τι έπραξαν; Ότι και σήμερα που αν δεν υποκινούν και δεν διαπράττουν εγκλήματα, «νίπτουν τας χείρας» τους ως άλλοι Πόντιοι Πιλάτοι.
Κι εμείς όμως, οι απόγονοι των Ποντίων και των λοιπών Μικρασιατών, πως συμπεριφερόμαστε άραγε απέναντι στην μνήμη των θυμάτων των εθνικών εκκαθαρίσεων, που διέπραξαν οι Τούρκοι;
Εμείς γνωρίζοντας πως «είμαστε ανοιχτοί στη Θεία συγνώμη μόνο αν δώσουμε και τη δική μας συγνώμη»(Επίσκοπος Διοκλείας Κάλλιστος Wear), δείχνουμε την μεγαλοψυχία μας, την συγχωρητικότητά μας και την ανθρωπιά μας και βοηθάμε την γείτονα χώρα όπως συνέβη πρόσφατα με τους σεισμούς που την έπληξαν(17/8/1999).
Και δεν είναι η πρώτη φορά που έτσι συμπεριφερόμαστε απέναντι στους γείτονες μας. Την ίδια ανθρωπιά και μεγαλοψυχία δείξαμε και κατά το 1949 -50 σε παρόμοιες σεισμικές καταστροφές που συνέβησαν στην Τουρκία και τότε βοηθήσαμε αυτή τη χώρα, αλλά και πάλι δυστυχώς οι γείτονές μας, αυτό το καλό που τους κάναμε, μας το ξεπλήρωσαν πέντε χρόνια αργότερα, με τα Σεπτεμβριανά του 1955 και το ξεκλήρισμα κάθε ελληνικού στοιχείου που είχε απομείνει στην Πόλη.
Αν ακόμη, θυμηθούμε την κατεχόμενη Κύπρο, την γκρίζα περιοχή των Ίμίων και τις καθημερινές παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου μας απ΄ τα τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη που δημιουργούν εύλογες ανησυχίες, τότε πρέπει να θεωρείται δικαιολογημένη η καχυποψία μας και η επιφύλαξή μας, για το κατά πόσο έχει εγκαταλείψει η Τουρκία τις ιμπεριαλιστικές ορέξεις της, την ρατσιστική νοοτροπία της και την πολιτική των εθνικών εκκαθαρίσεων, γνωστών ως “ETHNIC CLEANSING”.
Από την ιστορία των παθημάτων μας εξάλλου, διδασκόμαστε πως όσο και αν είναι στριμωγμένη διπλωματικά η Τουρκία, όπως στην παρούσα χρονική συγκυρία, λόγω της μη πρόθυμης και έγκαιρης συμπαράταξή της με την Αμερική στον πόλεμο του Ιράκ, ως μεγάλη χώρα που είναι, γνωρίζει να «χορεύει στο ταψί» όποιον και όποτε επιθυμεί. Επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω αυτή την ορολογία, μια και οι πολιτικοί μας ενίοτε, για να περιγράψουν κι εκείνοι, τις ακολουθούμενες πολιτικές τους, χρησιμοποιούν μουσικοχορευτική ορολογία όπως πχ. πολιτική του σκληρού ροκ, του ζεϊμπέκικου, της μουσικής δωματίου κλπ.
Εμείς παρόλαυτα, τείνουμε χέρι φιλίας στους γείτονές μας, φθάνοντας μέχρι του σημείου, δια του Υπουργού μας του επί των Εξωτερικών(Γεωργίου Α. Παπανδρέου), να καταθέτουμε στεφάνι στο μνημείο του Κεμάλ, τη στιγμή που μια προσωπικότητα όπως ο Νέλσων Μαντέλα αρνείται να παραλάβει το Βραβείο Κεμάλ, αρνείται ακόμη και να επισκεφθεί την Τουρκία, θέλοντας να δείξει ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί μία χώρα η οποία είναι παγκόσμια πρωταθλήτρια στον τομέα της βάναυσης καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Εμείς παρόλαυτα, διστάζουμε πολλές φορές, στο όνομα μιας ακολουθούμενης πολιτικής, μονομερούς επίθεσης φιλίας προς τους γείτονες, να αναφέρουμε και τη λέξη γενοκτονία για να μην ενοχλήσουμε ένοχες συνειδήσεις. Ποίες άραγε, και γιατί;
Εμείς εξακολουθούμε να σιωπούμε, τη στιγμή που τούρκοι διανοούμενοι(6), ζητάνε δημόσια συγνώμη γι΄ αυτή τη συμπεριφορά των προγόνων τους και που ξένοι όπως ο Κυβερνήτης της πολιτείας της Νέας Υόρκης Mr, George E. Pataki αναγνωρίζει με διακήρυξη του την γενοκτονία των Ποντίων και όπως η αμερικανίδα Θέα Χαλώ(7) και ο Βραζιλιάνος Roberto Lopes(8) οι οποίοι συγκλονισμένοι από τα εγκλήματα των Τούρκων και χωρίς καμιά ελληνική κρατική συνδρομή , αγωνίζονται να ενημερώσουν την διεθνή κοινή γνώμη, για το απαράγραπτο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, έγκλημα των Τούρκων, της γενοκτονίας των Ποντίων.
Εμείς λοιπόν, σήμερα, εκείνο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να έχουμε τουλάχιστον μέσα στην καρδιά μας τις αξέχαστες πατρίδες κι έτσι να τις ονομάζουμε και όχι όπως κάποιοι άστοχα τις αποκαλούν χαμένες πατρίδες, διότι, «όταν μια μάνα την καλούν χαμένη τα παιδιά της σκοτώνουν τις ελπίδες της - ματώνουν την καρδιά της»(Σωκράτης Προκοπίου: «Το προσφυγικό όχι»)(9).
Και να τονίζουμε προς όλους πως «γνώση της ιστορίας του Πόντου δεν σημαίνει διεκδίκηση του Ποντιακού Εδάφους. Διεθνής Αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων δεν σημαίνει απόδοση ίσων στους Τούρκους. Αγάπη και λατρεία του Πόντου δε σημαίνει πόλεμο με την Τουρκία». Σημαίνει απλά πως έχουμε δικαίωμα στη μνήμη και στον πόνο για τους αδικοχαμένους παππούδες, προπαππούδες, γιαγιάδες, προγιαγιάδες μας και γενικά τους προγόνους μας.
Βέβαια, δεν πρέπει να μείνουμε, τελειώνοντας αυτή τη σύντομη και λιτή επιμνημόσυνη αναφορά μας, με την αίσθηση, ότι σ΄ έναν πόλεμο οι βιαιότητες διαπράττονται μονομερώς απ΄ τους κακούς λαούς και απ΄ τα κακά έθνη, διότι αν ερευνήσουμε, πιθανόν θα εντοπίσουμε ανάρμοστες συμπεριφορές και απ΄ την πλευρά των θεωρούμενων καλών και πολιτισμένων λαών. Είναι μαεστρική η προσπάθεια των ηγεσιών των λαών να μας πείσουν για την ύπαρξη κακών και καλών λαών, αποσείοντας έτσι, τις δικές τους βαρύτατες και κολοσσιαίες ευθύνες, για τον πόλεμο και τις βιαιότητες του. Το μόνο που μπορούμε να προσάψουμε στους λαούς και τις εθνότητες είναι ότι έχουν τους αρχηγούς που τους αξίζουν.
Και η αξία έχει να κάνει:
με την καλλιέργεια της γνώσης της ιστορίας και όχι με το έγκλημα της λήθης,
με τη φιλοπατρία και όχι με την ξενολαγνεία,
με την ομόνοια και όχι με την «τρισκατάρατη διχόνοια».
Γι΄ αυτό κι επιβάλλεται από κοινού όλα τα ποντιακά σωματεία κι όλοι οι Έλληνες να τιμούν την επέτειος της Γενοκτονίας των Ποντίων.
Η αναθέρμανση της εθνικής μνήμης είναι ασπίδα και δόρυ για τα συμφέροντα του έθνους, είναι απαραίτητη προϋπόθεση υλοποίησης του προορισμού του Ελληνισμού, της Ρωμιωσύνης, που είναι ….όπως τονίζει ο Άγιος Νεκτάριος …. «ο εκπολιτισμός της ανθρωπότητας». Αυτός είναι ο προορισμός της Ρωμιοσύνης και γι΄ αυτό κατά τον ποιητή:
« Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου,
κανένας δεν ευρέθηκεν για να την ηξηλείψει,
κανένας, γιατί σιέπει την που τάψη ο Θεός μου.
Η Ρωμιοσύνη εν να χαθεί, όντας ο κόσμος λείψει!»(10)
Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες, Στρατηγέ, κύριε Γενικέ Γραμματέα του Υπουργείου Αιγαίου, κύριε Δήμαρχε, αγαπητοί εκπρόσωποι των λοιπών κρατικών, πολιτικών και στρατιωτικών αρχών, κυρίες και κύριοι, άξιον και δίκαιον είναι τέλος, να ευχαριστήσουμε τη Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση του Νομού Λέσβου(11) και τον επικεφαλή αυτής Νομάρχη Λέσβου κ. Παύλο Βογιατζή, που μας πρόσφεραν αυτή την ευκαιρία για να τιμήσουμε τα παραπάνω αλησμόνητα ιστορικά γεγονότα και να καλύψουμε έτσι το χρέος μας προς την μνήμη όλων εκείνων που έπεσαν ηρωικά στο πεδίο της μάχης του Σκρα ή αδικοθανατώθηκαν κατά την εφαρμογή του γενοκτονικού σχεδίου των Τούρκων στα χώματα του μαρτυρικού Πόντου.
Ευχαριστώ όλους σας για τον χρόνο και την προσοχή που μου διαθέσατε.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος (1914-1918), βρήκε την Ελλάδα που μόλις είχε εξέλθει νικηφόρα των βαλκανικών πολέμων, σε διχογνωμία μεταξύ του Βενιζέλου, που προβλέποντας νίκη των δυνάμεων της Αντάτ(δηλαδή, της Γαλλίας, Αγγλίας, Ρωσίας, Σερβίας Μαυροβουνίου και αργότερα, Βελγίου, Ιταλίας, Ρουμανίας, Πορτογαλίας, Κίνας, Ιαπωνίας και ΗΠΑ) τάχθηκε υπέρ της συμμετοχής παρά το πλευρό της στον πόλεμο και του Βασιλιά Κωνσταντίνου, που τάχθηκε υπέρ της ουδετερότητας, στην ουσία όμως υπέρ της Γερμανίας που τη θεωρούσε ακατανίκητη και της Τριπλής Συμμαχίας(που απάρτιζαν εκτός της Γερμανίας, η Αυστροουγγαρία και αργότερα η Βουλγαρία και η Τουρκία). Έτσι, ο Βενιζέλος παραιτείται και ο νέος φιλοβασιλικός πρωθυπουργός Ζαΐμης, αρνείται να πολεμήσει η χώρα στο πλευρό της Αντάτ ακόμα και όταν η Αγγλία του προσφέρει ως αντάλλαγμα την Κύπρο, χάνοντας έτσι μια μοναδική ευκαιρία, από τότε η Κύπρος να είναι ελληνική. Όμως, η προπαγάνδα των φιλοβασιλικών υπέρ της ουδετερότητας ήταν καταλυτική, γιατί στα μάτια του λαού φάνταζε λογική. Να τι έλεγε ο διοικητής του Δ΄ Σώματος Στρατού στους στρατιώτες του: «Δε θα σας μιλήσω βρε παιδιά για πόλεμο, για Τούρκους, για εθνικά όνειρα… Φροντίστε τις δουλειές σας κι αφήστε τους τρελούς να γυρεύουν πόλεμο…». Όμως, χάρις σε κάτι τρελούς που έκαναν το κίνημα της «Εθνικής Άμυνας» στη Θεσσαλονίκη και με αρχηγό το Βενιζέλο στην επαναστατική κυβέρνηση που δημιουργήθηκε, κηρύχτηκε από την Ελλάδα ο πόλεμος κατά της Βουλγαρίας παρά το πλευρό των συμμάχων της Αντάτ.
2. Σκρα ντι Λέγκεν ή Σίρκα ντι Λέγκεν.
Ύψωμα 1096 μ. στις πλαγιές του βουνού Τζένα του Νομού Κιλκίς, στη Μακε¬δονία. Το ύψωμα αυτό έγινε ονομαστό για τους σκληρότα-τους αγώνες πού έγιναν κατά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο και την κατάληψη του από τα συμμαχικά στρατεύματα στο Μακεδόνικο μέτωπο.
Μάχη του Σκρα.
Το ύψωμα του Σκρα ντι Λέγκεν (ή και απλώς Σκρα) το κατέλαβαν και το οργάνωσαν αμυντικά ισχυρότατα τα γερμανοβουλγαρικά τμήματα την άνοιξη του 1916. Το μέτωπο ήταν σταθεροποιημένο ως τον Απρίλιο του 1917, όποτε ο διοικητής του απέναντι του Σκρα συμμαχικού τομέα (Άξιος — ποτ. Μπίστριτσα Νώτιας) στρατηγός Ρενιώ ανέλαβε επίθεση κατά του Σκρα με τρία γαλλικά συντάγματα και ένα τάγμα του 3ου ελληνικού συντάγματος Σερρών. Ή επίθεση απέτυχε, έκτος από μερικά εδαφικά κέρδη και κατέδειξε την ισχυρότατη αμυντική οργάνωση του Σκρα και τη σημασία πού απέδιδαν οι Βούλγαροι στη διατήρηση του. Ύστερα από την επίθεση αυτή το μέτωπο έμεινε στάσιμο. Τον Φεβρουάριο του 1918 στον τομέα Άξιος — Μπίστριτσα (Νώτιας) είχε ταχθεί η 1η ομάδα μεραρχιών υπό τον στρατηγό Ζερώμ, πού περιλάμβανε την 122α γαλλική και τις ελληνικές μεραρχίες Σερρών, Αρχιπελάγους και Κρήτης. Στις 23 Μαρτίου ο αρχιστράτηγος του Μακεδονικού μετώπου στρατηγός Γκιγιωμά διέταξε τον Ζερώμ να αναλάβει ένα επιθετικό εγχείρημα στο Σκρα στα πλαίσια της γενικής επιθετικής δραστηριότητας των συμμαχικών δυνάμεων, πού περιλάμβανε επιθετικές επιχειρήσεις στη Μακεδονία και στην Ήπειρο με σκοπό την καθήλωση των εχθρικών δυνάμεων στο Βαλκανικό μέτωπο. Ή 1η ομάδα μεραρχιών καθόρισε να αναλάβει την επίθεση προς κατάληψη του Σκρα η ελληνική μεραρχία Αρχιπελάγους (στρατηγός Ιωάννου), πλαισιωμένη ανατολικά από τη μεραρχία Κρήτης (στρατηγός Σπηλιάδης) και δυτικά από τη μεραρχία Σερρών (στρατηγός Ζυμβρακάκης) που θα αναλάμβαναν καλυπτικές επιχειρήσεις(συνολικός αριθμός: 14.546 μαχητές πεζικού).
Η μεραρχία Αρχιπελάγους διέθεσε τις έξης μονάδες για την επίθεση προς Σκρα: 5ο σύνταγμα Αρχιπελάγους(διοικητής Τσιμικάλης), 1ο Σερρών (Κονδύλης), 6ον Αρχιπελάγους (Εξαρχάκης), γαλλικό λόχο φλογοβόλων, 6 πυροβόλα χαρακωμάτων. Επίσης οι παρακάτω μονάδες ορίσθηκαν ως εφεδρείες της μεραρχίας και ως φρουρά των θέσεων εξόρμησης: 1ο σύνταγμα Αφρικανών (γαλλικό), 3ο τάγμα του 3ου συντάγματος Σερρών, γαλλικός λόχος Λεγεώνας, λόχος πυροβόλων του 1ου συντάγματος Αφρικανών. Τα μέτωπο επίθεσης ήταν μεταξύ Ραβέν ντε Σασέρ και Κρουπ ντε Βολτιζέρ. Αποστολή: Κατάληψη της γραμμής Κρουπ ντι Τούμουλους — Σερφ Βολάν. Η μεραρχία Κρήτης διέθεσε το 7ο σύνταγμα Κρητών για την επίθεση προς Μποσέτ και τα 8ο Κρητών και 29ο για την επίθεση προς Ταμπλέτ, Πτιτ Τρανσέ Μπρυνέ και Μπρες. Η μεραρχία Σερρών διέθεσε το 2ο σύνταγμα της προς κατάληψη της γραμμής Λούντσι - Μποά ντε Μπουλγκάρ - Μπλοκ Ροσέ και το 3ο Σερρών για τον σύνδεσμο με τη δυτικότερα ταγμένη σερβική μεραρχία Τιμόκ. Τα συντάγματα της μεραρχίας Αρχιπελάγους και το 7ο Κρητών εκπαιδεύθηκαν ειδικό για την επιχείρηση αυτή στο στρατόπεδο Μπερζερί 9 χιλιομ. Ν. Λιούμνιτσας, και τη νύκτα της 15ης–16ης/28ης–29ης Μαΐου προωθήθηκαν στις θέσεις αφετηρίας για την επίθεση. Στο μεταξύ τελείωσε και η συγκέντρωση του πυροβολικού πού θα την υποστήριζε: 203 πυροβόλα διαφόρων διαμετρημάτων. Οι βουλγαρικές δυνάμεις που βρίσκονταν στον τομέα της επίθεσης ήσαν το 49ο σύνταγμα στη γραμμή Μπος - Σκρα, το 2ο από Τούμουλους και δυτικά ως τη χαράδρα βόρεια του Λούντζι, το 54ο εφεδρεία στη Χούμα, τα 8ο και 60ο στη χαράδρα Σερμενλή βόρεια Χούμας, το 50ο από Μπος και ανατολικά. Την ευθύνη του τομέα είχε το στρατηγείο της 5ης βουλγαρικής μεραρχίας και υποστηρίζονταν οι δυνάμεις της αυτές από 88 πυροβόλα από την περιοχή Χούμας αλλά και από άλλες πυροβολαρχίες παράπλευρες πού το βεληνεκές τους επέτρεπε να βάλλουν στην τοποθεσία του Σκρα.
Στις 14/27 Μαΐου άρχισε βομβαρδισμός των εχθρικών θέσεων από το πυροβολικό του 12ου βρετανικού σώματος. δυτικά της λίμνης Δοϊράνης πού απλώθηκε την επομένη 15/28 Μαΐου και στις δυο όχθες του Άξιου προς Ευζώνους και Ειδομένη. Ταυτόχρονα η 122η γαλλική μεραρχία ανέλαβε επιθετικό εγχείρημα νότια Ειδομένης, και το σέρβικο πυροβολικό βομβάρδιζε τις εχθρικές θέσεις στο Ντομπροπόλιε και μεταξύ Νώτιας και Σμπόρσκο. Αυτές ήσαν παραπλανητικές ενέργειες. Η επίθεση κατά του Σκρα άρχισε με προπαρασκευή πυροβολικού την 16η/29η Μαΐου πού κράτησε 10 ώρες. Το πρωί της επομένης 17ης/30ης Μαΐου υστέρα από σύντομη νέα προπαρασκευή, εξόρμησε το πεζικό στις 4.55' ακολουθώντας το μπαράζ του κινητού φραγμού του πυροβολικού. Οι εχθρικές οργανώσεις ήσαν ισχυρότατες με πολυάριθμες θέσεις πολυβόλων και με καταφύγια εντός ανθεκτικών βράχων ακόμη και για βλήματα βαρέος πυροβολικού. Η ορμή όμως του πεζικού εξουδετέρωσε σε εκπληκτικά περιορισμένο χρόνο τις εχθρικές αντιστάσεις. Στο πρώτο άλμα το 6ο Αρχιπελάγους κατέλαβε τα έργα Μπαστιόν Σαντράλ, Κουρτίν και Ουβράζ Μπλάν. Τα 1ο Σερρών παρά τις απώλειες του στην εξόρμηση από τον βομβαρδισμό του βουλγαρικού πυροβολικού, κατέλαβε στο πρώτο άλμα τις εχθρικές θέσεις ως Μπαστιάν Ουέστ - Τρανσέ Μπρυνέ ΝΔ Μπαστιόν Ουέστ. Το 5ο Αρχιπελάγους κατόπιν ισχυρής αντίστασης του εχθρικού πεζικού και πυροβολικού κατέλαβε το Σκρα ντι Λέγκεν. Nα πως περιγράφει ο στρατηγός Νεόκοσμος Γρηγοριάδης την κατάληψη του Σκρα. « 4 και 55' η στιγμή της εφόδου. Ορμούνε τα ελληνικά τάγματα. Περνούνε το φραγμό του βουλγαρικού πυροβολικού. Σε δέκα λεπτά το τάγμα Παπαγιάννη αρπάζει την κορυφή του Σκρα. Τ' άλλα τάγματα δίπλα παίρνουνε τους πρώτους αντικειμενικούς σκοπούς της, τόσο γρήγορα, πού το αγγλογαλλικό πυροβολικό νομίζει τις φάλαγγες, που έβλεπε απάνω στα οχυρώματα εχθρικές και βάλλει κι' αυτό πάνω τους. Όμως οι ελληνικές φάλαγγες μ' όλα ταύτα δε σταματούνε τη προέλαση τους. Τα εχθρικά οχυρά γεμίζουνε με την κραυγήν -Αέρα! Ολόκληρη η τοποθεσία πάρθηκε με μιας με την λαμπρήν εφοδον…………
Είτανε νίκη ελληνική, γιατί έξω από ένα λόχο γαλλικό φλογοβόλων, όλα τα τμήματα της εφό¬δου είσαν ελληνικά.
Οι Γάλλοι με το δίκιο τους ζητάνε μέρος από τη δόξα της μεγαλύτερης ως τώρα νίκης στο Μακεδονικό μέτωπον, αφού το περισσότερο πυροβολικόν είτανε γαλλικό. Τη νίκη όμως τελικά τηνε δίνει μόνον η γενναιότητα του Πεζικού.»
Μετά την κατάληψη των πρώτων αντικειμενικών σκοπών, τα τμήματα της μεραρχίας Αρχιπελάγους προχώρησαν προς τους επόμενους αντικειμενικούς σκοπούς και εκκαθάρισαν τις προβαλλόμενες αντιστάσεις υπό την προστασία του φίλιου κινητού φραγμού πυροβολικού. Με δύο διαδοχικά άλματα πέτυχαν οι τελικοί αντικειμενικοί σκοποί και κυριεύθηκαν οι θέσεις Κουντ, 1, Πος, Πιτόν Ντενουντέ, Τούμουλους, Κρουπ ντε Τούμουλους- Τμήματα του 1ου Σερρών με μεγάλη ορμή προχώρησαν ταχύτερα από ο, τι προβλεπόταν και βρέθηκαν μέσα στη ζώνη του φίλιου κινητού φραγμού και είχαν πολλές απώλειες. Στις 4 το απόγευμα ο εχθρός ανέλαβε αντεπίθεση προς Κρουπ ντε Τούμουλους η οποία όμως αποκρούσθηκε. Άλλες αντεπιθέσεις εχθρικές εκδηλώθηκαν τη νύκτα αλλά όλες αποκρούσθηκαν. Δεξιά της μεραρχίας Αρχιπελάγους τα τμήματα της μεραρχίας Κρήτης επιτέθηκαν προς Μποξ και Ταμπλέτ και μετά την κατάληψη τους επακολού¬θησε έφοδος λόχου προς Μποσέτ την οποία κατέλαβε μετά από σκληρά αγώνα. Κατόπιν κυριεύθηκαν διαδοχικά η Μπρες, οι Λαντίγ 1, 2, 3, 4 και η Πτιτ Τρανσέ Μπρυνέ. Αριστερά της μεραρχίας Αρχιπελάγους η μεραρχία Σερρών κατέλαβε το Μποά ντε Μπουλγκάρ και το Μπλοκ Ροσέ. Οι απώλειες ήσαν βαριές. η μεραρχία Αρχιπελάγους είχε 338 νεκρούς και 1777 τραυματίες, της Κρήτης 71 νεκρούς και 314 τραυματίες και των Σερρών 32 νεκρούς και 113 τραυματίες. Σύνολο 441 νεκροί και 2204 τραυματίες. Άλλα ήταν μια μεγάλη νίκη η μάχη του Σκρα. «Νεκροί δικοί μας, γράφει πάλι ο στρατηγός Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, είσαν ο ήρωας ταγματάρχης Παπαγιάννης, οι λοχαγοί Ναούμ, Καρδαματέας, οι υπολοχαγοί Κυριακίδης, Πολυζώης, Ρίζος, Τζέφριος, Μιχαλακέας, ο υπίατρος Λειβαδάς, οι υπολοχαγοί Φαράκος, Κοντάκης, Κόνιαρης, Δελεντζές, οι ανθυπολοχαγοί Στρατής, Προβατάς, Παρασκευάκης, Αρσένιος, Σαγάνης, Λυγνός, Μάντακας, Παγωμενάκης και άλλοι.»
Σε μέτωπο 12 χιλιομέτρων και σε βάθος 1- 2 χιλιομέτρων κυριεύθηκαν όλες οι εχθρικές θέσεις, πιάστηκαν 1782 αιχμάλωτοι και κυριεύθηκε σημαντικό πολεμικό υλικό. Συγκεκριμένα, κυριεύθηκαν 36 πολυβόλα, 2 βαρέα τορπιλλοβλητικά μηχανήματα των 170 χιλιοστών, 75 ελαφρά των 75 χιλιοστών, άφθονα πυρομαχικά και υλικό.
Η Συμμαχική Διοίκηση έδωσε θερμά συγχαρητήρια στις ελληνικές δυνάμεις. Το ηθικό των Βουλγάρων κλονίσθηκε γιατί όχι μόνο έχασαν μια πολύ ισχυρή θέση αλλά και γιατί δεν μπόρεσαν να την ανακτήσουν με τις αντεπιθέσεις τους. Η νίκη του Σκρα είχε μεγάλη απήχηση στα συμμαχικά στρατεύματα, ο ελληνικός στρατός δοξάσθηκε και άνεμος αισιοδοξίας έπνευσε σε ολόκληρο το μέτωπο. Και ο στρατηγός Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, καταλήγει με έμφαση:
«Απ' όλες τις μάχες πούδωσεν ο Νέος Ελληνισμός ενάντια στους εχθρούς του έως σήμερα, μόνον η Έξοδος του Μεσολογγίου είταν ανώτερη σε ηρωϊσμόν».
Η μάχη εκείνη ενίσχυσε την εμπιστοσύνη του Γάλλου αρχιστρατήγου Γκιγιωμά προς τον ελληνικό στρατό, ο οποίος δήλωσε πως αυτή η μάχη, «είναι κατόρθωμα εξ ίσου ένδοξον με την κατάληψιν του Μορτόμ προ του Βερντέν» και έτσι, στα σχέδια επιχειρήσεων της μεγάλης επιθέσεως, έδωσε ευρύτερο ρόλο στις ελληνικές μεραρχίες.
3. Γενοκτονία: «Συγκεκριμένα ο όρος σημαίνει τη μεθοδική εξολόθρευση, ολική ή μερική, μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας. Ο γενοκτόνος δεν εξοντώνει μια ομάδα για κάτι που έκανε, αλλά για κάτι που είναι. Στην περίπτωση των Ελλήνων του Πόντου το έγκλημα διαπράχθηκε, επειδή ήταν Έλληνες και Χριστιανοί.
Η γενοκτονία ως όρος μπήκε στο λεξιλόγιο όλων των γλωσσών κυρίως από τη δίκη της Νυρεμβέργης το 1945, κατά την οποία δικάστηκε η ηγεσία των ναζιστών εγκληματιών του πολέμου. Αποτελεί το βαρύτερο έγκλημα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, για το οποίο μάλιστα δεν υπάρχει παραγραφή.
Η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε άμεσα ή έμμεσα τις άλλες δύο γενοκτονίες του αιώνα μας, των Εβραίων και Αρμενίων. Η γενοκτονία των Ποντίων, αν κι έχει τις ίδιες ηθικές αναλογίες, αποτελεί δυστυχώς τη λιγότερο μνημονευόμενη και περισσότερο λησμονημένη από τους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς…….
……Στις 24 Φεβρουαρίου του 1994 η Βουλή των Ελλήνων ανακήρυξε με ομόφωνη απόφασή της την 19η Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο», Η αναγνώριση αυτή, παρά την πολυετή καθυστέρηση, δικαίωσε ηθικά τον ποντιακό ελληνισμό και συνέδεσε το σύγχρονο ελληνισμό με το παρελθόν του μέσω μιας διαδικασίας συλλογικής μνήμης.
Η επιλογή της συγκεκριμένης μέρας από τους Ποντίους ως ημέρας μνήμης έχει συμβολικό χαρακτήρα. Πρόκειται ακριβώς για την ημέρα που πριν από 82 χρόνια ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα και ήρθε σε συνεννόηση με τις ένοπλες συμμορίες της περιοχής. Ένα όργιο βίας και αυθαιρεσίας ξέσπασε τότε και νέα δεινά ήρθαν να προστεθούν στις μέχρι τότε δοκιμασίες του χειμαζόμενου Ποντιακού Ελληνισμού. Στην Τουρκία η ίδια ημέρα έχει ανακηρυχθεί «γιορτή της τουρκικής νεολαίας». Είναι η επέτειος της εθνικής παλιγγενεσίας των Τούρκων. Μπορεί όμως να στηριχτεί η αναγέννηση ενός έθνους στην εξόντωση όλων των άλλων εθνών που συμβιώνουν στα ίδια εδάφη και μάλιστα προηγούνται χρονικά πολλούς αιώνες και η παρουσία τους είναι κατοχυρωμένη για ιστορικούς και ηθικούς λόγους;...
……Κάθε λαός έχει δικαίωμα να απαιτεί με επιμονή την επίσημη αναγνώριση των εγκλημάτων και αδικιών που διαπράχθηκαν εις βάρος του. Η απαίτηση αυτή εκ μέρους τον Ποντίων γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική, εφόσον το Τουρκικό Kράτος εξακολουθεί να αρνείται τις ευθύνες για το έγκλημα που διέπραξε εις βάρος του Ποντιακού Ελληνισμού.
Να καταδικαστεί λοιπόν, η Τουρκία με τον ίδιο τρόπο που καταδικάστηκε στην ιστορική συνείδηση της ανθρωπότητας και η ναζιστική Γερμανία.
Δεν είναι συναισθήματα εκδίκησης που υπαγορεύουν την πρόταση αυτή. Μόνον ανάγκη απονομής Δικαιοσύνης στα θύματα, μα και στην Ανθρωπότητα ολόκληρη. Και πριν απ' όλα, η προστασία του Γένους των Ανθρώπων. Είναι ανάγκη να πάψει πια το φρικτό έγκλημα της γενοκτονίας να αποτελεί εύκολη λύση των διεθνών προβλημάτων».
(Από το αφιέρωμα στη Γενοκτονία των Ποντίων του Πολιτιστικού Αθλητικού Συλλόγου "ΠΟΝΤΟΣ" Χορτοκοπίου – 19-5-2002, από την ιστοσελίδα www.trapezounta.com ).
4. H Παναγία Σουμελά.
Δεκαέξι αιώνες η Παναγία Σουμελά προστάτευε τον ελληνισμό της Aνατολής. Σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε το 386 από δύο Aθηναίους μοναχούς, τον Bαρνάβα και τον ανιψιό του Σωφρόνιο, σε υψόμετρο 1063 μέτρα, σε σπήλαιο του όρους Μελά, όπου είχε μεταφερθεί από αγγέλους η ιερή εικόνα της Παναγίας της Aθηνιώτισσας, την οποία, κατά την παράδοση, εικονογράφησε ο Eυαγγελιστής Λουκάς.
Oι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιος έκτισαν με τη συμπαράσταση της γειτονικής μονής Bαζελώνα κελί και στη συνέχεια εκκλησία μέσα στη σπηλιά, στην οποία είχε μεταφερθεί θαυματουργικά η εικόνα. Tο σοβαρό πρόβλημα της ύδρευσης του μοναστηριού, λύθηκε, επίσης σύμφωνα με την παράδοση, κατά θαυματουργό τρόπο. Και οι σημερινοί ακόμη προσκυνητές, βλέπουν να αναβλύζει αγιασματικό νερό, μέσα από ένα γρανιτώδη βράχο. Oι θεραπευτικές του ιδιότητες έκαναν πασίγνωστο το μοναστήρι όχι μόνο στους χριστιανούς, αλλά και στους μουσουλμάνους που ακόμη συνεχίζουν να το επισκέπτονται και να ζητούν τη χάρη της Παναγίας.
Kοντά στο σπήλαιο κτίστηκε το 1860 ένας πανοραμικός τετραώροφος ξενώνας 72 δωματίων και άλλοι λειτουργικοί χώροι για τις ανάγκες των προσκυνητών, καθώς και βιβλιοθήκη. Γύρω από τη μονή ανοικοδομήθηκαν μικροί ναοί αφιερωμένοι σε διάφορους αγίους.
H μονή κατά καιρούς υπέφερε από τις επιδρομές των αλλόπιστων και των κλεπτών, εξ αιτίας της φήμης και του πλούτου που απόκτησε. Mερικά περιστατικά συνδέονται και με θαυματουργικές επεμβάσεις της Παναγίας για τη σωτηρία του μοναστηριού. Σε κάποια απ’ αυτές τις επιδρομές λεηλατήθηκε από ληστές και, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, καταστράφηκε, για ν’ ανασυσταθεί από τον Tραπεζούντιο Όσιο Χριστόφορο το 644. Tη μονή προίκισαν με μεγάλη περιουσία και πολλά προνόμια, κτήματα, αναθήματα και κειμήλια οι αυτοκράτορες του Bυζαντίου και αργότερα κυρίως οι αυτοκράτορες της Tραπεζούντας Iωάννης B΄ Kομνηνός (1285-1293), Aλέξιος B΄ Kομνηνός (1293-1330), Bασίλειος B΄ Kομνηνός (1332-1340).
Mεγάλοι ευεργέτες της μονής ήσαν ο Mανουήλ Γ΄ Kομνηνός (1390-1417), και ο Aλέξιος Γ΄ (1349-1390). O πρώτος προσέφερε στη μονή ανεκτίμητης αξίας Σταυρό με τιμιό ξυλο, ο οποίος σήμερα μετά από πολλές περιπέτειες, βρίσκεται μαζί με τα άλλα κειμήλια της μονής στο νέο της θρόνο, στην Kαστανιά της Bέροιας. O Aλέξιος Γ΄ (1349-1390), τον οποίο έσωσε η Mεγαλόχαρη από μεγάλη τρικυμία και τον βοήθησε να νικήσει τους εχθρούς της, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης την οχύρωσε καλά, έχτισε πύργους, νέα κελιά και ανακαίνισε τα παλαιά της κτίσματα. Tης χάρισε 48 χωριά και εγκατέστησε 40 μόνιμους φρουρούς για την ασφάλειά της. Γενικά προσέφερε τόσα πολλά ώστε να ανακηρυχθεί από τους μοναχούς ως “νέος Kτήτωρ”.
Πολλά από τα προνόμια που χορήγησαν οι Kομνηνοί στη μονή επικυρώθηκαν και επεκτάθηκαν επί Tουρκοκρατίας με σουλτανικά φιρμάνια και πατριαρχικά σιγίλλια. Oι σουλτάνοι Bάγιατζιτ B΄, Σελήμ Δ΄, Mουράτ Γ΄, Σελήμ B΄, Iμπραήμ A΄, Mωάμεθ Δ΄, Σουλεϊμάν Γ΄, Mουσταφάς B΄, Aχμέτ Γ΄, αναγράφονται στους κώδικες της μονής ως ευεργέτες.
Και οι σουλτάνοι οι οποίοι ευεργέτησαν τη μονή είχαν προσωπικές εμπειρίες των θαυμάτων που επιτελούσε η Παναγία Σουμελά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του σουλτάνου Σελήμ A΄(1512- 1520) που θεραπεύτηκε από σοβαρή ασθένεια με τη βοήθεια του αγιάσματος της μονής και ο οποίος, με φιρμάνι επικύρωσε τα προνόμια πού της είχαν παραχωρήσει οι Κομνηνοί, σκέπασε με χαλκό τον θόλο της εκκλησίας και δώρισε στη μονή 5 μεγάλες λαμπάδες κοσμημένες με χρυσές επιγραφές.
Και από το Οικουμενικό Πατριαρχείο η μονή περιβλήθηκε με ιδιαίτερη εξουσία και ο ηγούμενος της κατείχε θέση αρχιερέα στην εξαρχία. Κατά τον 18ο αιώνα ο ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας Σκαρλάτος (1755) και οι ηγεμόνες της Ουγγροβλαχίας Στέφανος (1764) και Ιωάννης Υψηλάντης (1775), με χρυσόβουλα παραχώρησαν στη μονή ετήσια πάγια χορηγία. Με τη σύνταξη των Γενικών Κανονισμών το 1863, το Πατριαρχείο κατάργησε την εξαρχία, αλλά εξ αιτίας της μεγάλης αντίδρασης των κατοίκων αναγκάσθηκε να ακύρωση την απόφαση και η μονή ανέκτησε την εξαρχία της για να την χάση οριστικά το 1902.
Πολύτιμα έγγραφα και πολλά αρχαία χειρόγραφα φυλάγονταν στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού, μέχρι τον ξεριζωμό. Mέσα στη βιβλιοθήκη της μονής βρήκε το 1868 ο ερευνητής Σάββας Iωαννίδης το πρώτο ελληνικό χειρόγραφο του Διγενή Aκρίτα.
Tα μοναστήρια του Πόντου υπέφεραν από τη βάρβαρη και ασεβή συμπεριφορά των Nεότουρκων και των Kεμαλικών, οι οποίοι φανάτιζαν τις άγριες και ληστρικές μουσουλμανικές ομάδες. Πολλές φορές έπεσαν θύματα ληστειών και καταστροφών.
Tο 1922 οι Tούρκοι κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι, διαπράττοντας το μεγάλο έγκλημα της πολιτισμικής γενοκτονίας. Aφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα που υπήρχαν μέσα στη μονή μετά έβαλαν φωτιά, για να σβήσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους ή για να ικανοποιήσουν το μίσος τους εναντίον των Eλλήνων. Μόνο τον ναό δεν κατόρθωσαν να καταστρέψουν, επειδή είναι λαξευμένος μέσα σε βράχο.
Oι μοναχοί πριν την αναγκαστική έξοδο το 1923 έκρυψαν μέσα στο παρεκκλήσι της Aγίας Bαρβάρας την εικόνα της Παναγίας, το ευαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου και τον σταυρό του αυτοκράτορα της Tραπεζούντας Mανουήλ Kομνηνού. Mε ενέργειες του πρωθυπουργού της Eλλάδας Eλ. Bενιζέλου, το 1930, όταν στα πλαίσια της υποτιθέμενης ελληνοτουρκικής φιλίας ο Tούρκος πρωθυπουργός Iσμέτ Iνονού επισκέφτηκε την Aθήνα, δέχτηκε μια αντιπροσωπεία να πάει στον Πόντο και να παραλάβει τα σύμβολα της ορθοδοξίας και του ελληνισμού.
Έτσι ο πρόσφυγας μοναχός Aμβρόσιος Σουμελιώτης, στις 14 Oκτωβρίου 1931 επέστρεψε στην καταστραμμένη πια μονή και ανέσυρε τα κειμήλια μαζί με την εικόνα και τα μετέφερε στην Ελλάδα. Επέστρεψε στην Aθήνα όχι μόνο με τα σύμβολά των Ποντίων, αλλά και με τον Πόντο, όπως είχε γράψει τότε ο υπουργός Προνοίας της κυβέρνησης του Eλ. Bενιζέλου Λεων. Iασωνίδης: «Eν Eλλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Mε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος».
H εικόνα εναποτέθηκε στο Bυζαντινό Mουσείο Aθηνών ως το 1951, οπότε μεταφέρθηκε στη νέα μονή Σουμελά που ιδρύθηκε από τον Φίλων Κτενίδη, στην Καστανιά Βεροίας, όπως το είχε από το 1931 ήδη προτείνει ο Λεων. Iασωνίδης.
5. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή :
«Το 1911, σε συνέδριο που έγινε στη Θεσσαλονίκη, πάρθηκε απόφαση από τους Νεότουρκους για εξόντωση Ελλήνων και Αρμενίων. Ανάμεσα σε άλλα ειπώθηκαν τα εξής: «Η Τουρκία πρέπει να γίνει μωαμεθανική χώρα, όπου η μωαμεθανική δύναμη και οι μωαμεθανικές αντιλήψεις θα κυριαρχούν και κάθε άλλη θρησκευτική προπαγάνδα θα καταπνίγεται… Και είναι ολοκάθαρο ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει με την πειθώ. Άρα πρέπει να χρησιμοποιηθεί βία…»
Σε μυστική σύσκεψη, υπό την προεδρία του Ταλαάτ πασά, ο Δρ. Μπεχεντίν Σακίρ είχε δηλώσει: «Τα έθνη που απόμειναν από παλιά στην αυτοκρατορία μας, μοιάζουν με ξένα και βλαβερά χόρτα, που πρέπει να ξεριζωθούν».
Στην ίδια σύσκεψη ο Δρ. Ναζίρ είχε πει: «…θέλω μόνο να ζήσει ο Τούρκος… Εκτός των Τούρκων όλα τα άλλα στοιχεία να εξοντωθούν…»
Από αυτά τα σχέδια και τις απάνθρωπες επιδιώξεις, έχουν πικρή εμπειρία πλέον, εκτός από τους Αρμενίους και τους Έλληνες του Πόντου και της Μικράς Ασίας, και οι Ελληνοκύπριοι, οι Έλληνες της Ίμβρου, της Τενέδου, της Κωνσταντινούπολης και οι Κούρδοι.
Ο Γερμανός αξιωματικός Λίμαν φον Σάντερς, εμπνευστής του σχεδίου γενοκτονίας των Χριστιανικών πληθυσμών της Μικρασίας και καθοδηγητής των τουρκικών αρχών στο φρικώδες έργο τους, αφού πρότεινε κάποια απάνθρωπα μέτρα εξόντωσης του Ελληνισμού του Πόντου διαβεβαίωνε «…σας υπόσχομαι ότι… με το σύστημα, που προτείνω, ο θάνατός τους θα είναι βέβαιος… η μισητή και άτιμη αυτή ράτσα θα ξεκληρισθεί και θα χαθεί για πάντα…»
Έτσι από το 1915, και συστηματικότερα μετά την αποβίβαση του Μουσταφά Κεμάλ (Ατατούρκ) στη Σαμψούντα στις 19 Μαΐου του 1919, με αρχηγό τουρκικών συμμοριών τον αιμοσταγή Λαζό Τοπάλ Οσμάν οργανώθηκε και εκτελέστηκε το σχέδιο της Γενοκτονίας.
Οι μέθοδοι και τα μέσα που χρησιμοποίησαν πρώτα οι οθωμανικές και έπειτα η κεμαλική κυβέρνηση, για να εξολοθρεύσουν τον Ποντιακό Ελληνισμό, αφορούν:
Α) την εξόντωση αντρών που βρίσκονταν σε στρατεύσιμη ηλικία. Το σχέδιο περιελάμβανε:
1. Επιστράτευση και εξόντωση νέων.
2. Τάγματα εργασίας - τάγματα θανάτου
3. Στρατόπεδα συγκέντρωσης τρατόπεδα συγκέντρωσης
4. Δεκαοχτάωρη εργασία και αγγαρείες κάτω από άθλιες συνθήκες.
5. Οι στρατευμένοι και συλληφθέντες ήταν υποχρεωμένοι να σπάνε πέτρες, να κόβουν ξύλα, να καθαρίζουν χιόνια, να ισοπεδώνουν δρόμους, να πεζοπορούν χιλιάδες χιλιόμετρα.
6. Τους έβγαζαν από θερμό λουτρό και τους υποχρέωναν να πεζοπορούν γυμνοί σε δριμύ χειμωνιάτικο ψύχος.
Β) την εξόντωση γυναικοπαίδων και ηλικιωμένων. Στο σχέδιο αυτό περιλαμβάνονταν τα εξής:
1. Επιδρομές σε χριστιανικά χωριά με το πρόσχημα της σύλληψης φυγοστράτων. Βιασμοί, δολοφονίες, λεηλασίες περιουσιών.
2. Βίαιες εκτοπίσεις και αναγκαστικές μετοικεσίες.
3. Αρπαγή βρεφών και μικρών παιδιών από τις μητέρες τους και εξισλαμισμός τους.
4. Πορείες εκατοντάδων χιλιομέτρων στην αφιλόξενη ενδοχώρα κάτω από τις πλέον αντίξοες καιρικές συνθήκες, χωρίς επαρκή σίτιση και χωρίς τη στοιχειώδη παροχή ιατρικής φροντίδας.
5.Τα καραβάνια των εκτοπισμένων ήταν εντελώς απροστάτευτα, από όπου και αν περνούσαν, δέχονταν επιθέσεις και στις κακουχίες της πορείας προσθέτονταν η βία και η κακοποίηση από ένοπλες συμμορίες.
6. Οι αιχμάλωτοι αναγκάζονταν να καταλύσουν σε εγκαταλειμμένα χωριά, σε ερειπωμένα σπίτια που ήταν μολυσμένα από τύφο και άλλες θανατηφόρες ασθένειες.
Στη φυσική και ηθική εξόντωση του Ποντιακού Ελληνισμού απέβλεπε και η πολλές φορές μέχρι θανάτου καταδίωξη της πνευματικής του ηγεσίας. Τα διαβόητα “Δικαστήρια της Ανεξαρτησίας”, που στήθηκαν πρόχειρα στη Σαμψούντα μετά από εντολή του Μουσταφά Κεμάλ, αφού προηγήθηκαν προκατασκευασμένες δίκες-παρωδία έστειλαν στην αγχόνη, κληρικούς, δασκάλους, συγγραφείς, εμπόρους, διανοούμενους, τους σημαντικότερους εκπροσώπους των δραστήριων ελληνικών κοινοτήτων του δυτικού Πόντου».
(Από το αφιέρωμα στη Γενοκτονία των Ποντίων του Πολιτιστικού Αθλητικού Συλλόγου "ΠΟΝΤΟΣ" Χορτοκοπίου).
6.Ο Αli Εrtem και ο Αli Κizilmpas, στην διάσκεψη των λαών της Ανατολής στο Βερολίνο ζήτησαν εκ μέρους της τούρκικης κοινωνίας δημοσία συγγνώμη!!
7.Το βιβλίο της Θέα Χαλώ «ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ» έκανε γνωστό σ΄ όλο τον κόσμο το δράμα του Ποντιακού Ελληνισμού.
8.Ζει στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, είναι ένας επιστήμονας, ειδικευμένος στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που αγαπά πραγματικά την Ελλάδα και τους Έλληνες. Και την αγάπη του αυτή τη δείχνει έμπρακτα. Είναι ένας απόγονος Βραζιλιάνων, Ιταλών και Πορτογάλων που αφιερώνει τον πολύτιμο ελεύθερο χρόνο του ερευνώντας την ιστορία και ιδιαίτερα αυτή των περιοχών μεταξύ Ελλάδος και Αρμενίας στην περίοδο 1989-1974.
Ταξίδεψε στην Ευρώπη και στις συγκεκριμένες περιοχές και συγκλονίστηκε για τα εγκλήματα των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων και των Αρμενίων. Για τούτο πριν από λίγα χρόνια αποφάσισε να εγκαινιάσει μια διεθνή ενημερωτική εκστρατεία με τίτλο «Μάθε την αλήθεια τώρα!», σε μια προσπάθειά του να ενημερώσει την κοινή γνώμη για τη εγκλήματα που διέπραξαν οι Τούρκοι κατά των Ελλήνων. Δυστυχώς όμως, και για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων και προσωπικών λόγων, η εκστρατεία του αυτή διακόπηκε.
«Αλλά ήταν μια επιτυχημένη εκστρατεία», λέει στην ιστοσελίδα www.TGA NEWS, μιλώντας με περηφάνια για την προσπάθειά του.
Πρόκειται για τον Ρομπέρτο Λοπές, έναν σύγχρονο Λόρδο Βύρωνα, από αυτούς που τους έχει τόσο ανάγκη σήμερα η Ελλάδα, καθώς βάλλεται από παντού. Ένα Βραζιλιάνο φιλέλληνα, που ερεύνησε το συγκεκριμένο θέμα και παρουσιάζει μερικά από τα αποτελέσματα της έρευνάς του στο διαδίκτυο, με τίτλο "Ελληνική Γενοκτονία - Αποσπάσματα από ιστορικά έγγραφα και σχετικές φωτογραφίες".
Η διεύθυνση της ιστοσελίδας με την έρευνα του Ρομπέρτο Λοπές είναι: "The Hellenic Genocide - Quotes from historical documents and related Photos" (http://www.greece.org/genocide/quotes)
9.Το προσφυγικό όχι
Είναι καιρός να πάψουμε
οι πρόσφυγες... να κλαίμε
και τις Πατρίδες μας εμείς
οι ίδιοι να τις λέμε,
είτε και να τις γραφούμε
«Πατρίδες πια χαμένες»
αυτές τις ακατάλυτες,
πού αν είναι σκλαβωμένες,
ζούνε κι ακούνε τους παλμούς
μες στων παιδιών τους τις καρδιές,
σαν τα σεπτά κονιάματα,
μες στους ναούς, τις λειτουργίες...
Στη λέξη αυτή την πένθιμη, στην κρύα ονομασία,
φωλιάζει του ανεπανόρθωτου η μαύρη απελπισία...
Κι όταν μια μάνα την καλούν «χαμένη» τα παιδιά της,
σκοτώνουν τις ελπίδες της— ματώνουν την καρδιά της.
Σωκρ. Προκοπίου
10. Η Ρωμιοσύνη
O Βασίλης Μιχαηλίδης δικαιούται να χαρακτηριστεί «ποιητής της Ρωμιοσύνης», καθώς οι παρακάτω στίχοι του αποτελούν τον ωραιότερο ύμνο της Ρωμιοσύνης. Τους πρώτους μάλιστα, στίχους, τους έχει για προμετωπίδα στο βιβλίο του «Η πονεμένη Ρωμιοσύνη» ο Φώτης Κόντογλου. Είναι τα λόγια του αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού, στον Τούρκο που απειλεί πώς θα ξεπαστρέψει όλους τους Ρωμιούς:
«Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνώτζιαιρη τον κόσμου,
κανένας δεν ευρέθηκεν για να την ηξηλείψει,
κανένας, γιατί σσιέπει την πού τάψη ο Θεός μου.
Η Ρωμιοσύνη εν να χαθεί, όντας ο κόσμος λείψει!
Σφάξε μας ούλλους τζ' ας γενεί το γαίμαμ μας αυλάτζιν,
κάμε τον κόσμον ματζιελειόν και τους Ρωμιούς τραούλια,
αμμά ξερέ πώς ύλαντρον όντας κοπεί καβάτζιν
τριγύρω του πετάσσουνται τρακόσια παραπούλια.
Το νιν αντάν να τρω την γην, τρώει την γην θαρκέται,
μα πάντα τζιείνον τρώεται τζιαί τζιείνον καταλύεται».
Σε απόδοση:
Η Ρωμιοσύνη είναι φυλή σύγχρονη με την πρώτη ύπαρξη του κόσμου. Κανένας δε βρέθηκε (δε μπόρεσε) να τη σβήσει,
κανένας, γιατί την προστατεύει ο Θεός από ψηλά.
Η Ρωμιοσύνη τότε μόνο θα χαθεί, όταν θάχει χαθεί ο κόσμος.
Σφάξε μας όλους κι' ας γίνει το αίμα μας ποτάμι,
κάμε τον κόσμο μακελειό και τους Ρωμιούς σφαγμένα αρνιά,
μα να ξέρεις, πώς, όταν κοπεί η δροσερή λεύκα(το καβάκι),
αμέσως δίπλα της φυτρώ¬νουν τρακόσοι νέοι βλαστοί.
Το άροτρο οργώνοντας το χώμα, θαρρεί πώς τρώει τη γη,
μα το ίδιο πάντα τρώγεται και το ίδιο σιγολυώνει.
11. Ευχαριστίες θερμές οφείλονται, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι στην αποτίμηση της ιστορικής πραγματικότητας και στον τέως Νομάρχη και τέως Βουλευτή Λέσβου κ. Δημήτριο Φωκίωνος Βουνάτσο διότι, πρώτος εκείνος, είχε την ιδέα και κατά την διάρκεια της νομαρχιακής του θητείας(1998-2002), ανέλαβε την πρωτοβουλία, της καθιέρωσης του εορτασμού της Μάχης του Σκρα ως τοπικής Λεσβιακής εορτής.
