Δ

 

Δαίμονες. 0ι Δ είναι πονηρά και κακοποιά πνεύματα, πού αντιμάχονται το έρ­γο του Θεού και έχθρεύονται από καταβολής κόσμου τον άνθρωπο.Σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία, οι Δ είναι έκπεσόντες "Αγγελοι. Ήσαν δηλαδή και αυτοί "Αγγελοι, υπάρχει δε και ή γνώμη ότι αποτελούσαν το δέκατο Τάγμα των επουρανίων Δυνάμεων. Από το όνομα του αρχηγού τους «Εωσφόρος» (= αυτός πού φέρνει την αυγή = έω, το Φως· πρβλ. δτι και ό πλανήτης Αφροδίτη λέγεται Εωσφόρος ή Αυγερινός), ώρισμένοι έκκλ. συγγραφείς υποστηρίζουν, οτι στον "Αγγελο αυτόν είχε δοθή από το Θεό ή εξουσία πάνω στον "Ηλιο ή τα Αστέρια. Ό Εωσφόρος κυριεύθηκε από αλαζονεία, έπαρση και υπερηφάνεια και θέλησε να υπερυψωθεί πάνω από τη δόξα και το μεγαλείο του Δημιουργού του. Στήν επανάσταση του δε αυτή κατόρθωσε να παρασύρη και άλλους αγγέλους. Ή αποστασία όμως αυτή από την Πηγή της ζωής και της χαράς είχε τραγικές συνέπειες για τους επαναστάτες. Ό Εωσφόρος και οι άγγελοί του έπεσαν αυτόματα από την ουράνια θέση και αποστολή τους, όπως απεκάλυψε ο ίδιος ο Κύριος: «Έθεώρουν τον Σατανάν ως άστραπήν εκ του Ουρανού πεσόντα» (Λουκ. Π8). "Εκτοτε, ή θέλησις των Δ πήρε οριστική τροπή προς το κακό και έγιναν ή πηγή και ή άίτία του κακού στο μακρόκοσμο (= φυσική δημιουργία) και το μικρόκοσμο (= άνθρωπο). Ό αρχηγός τους λέγεται Σατανάς ή Διάβολος. 0ι Δ, σαν πνευματικές υπάρξεις, διαθέτουν μεγαλύτερες Ικανότητες από τον άνθρωπο. Επειδή όμως, με το άπολυτρωτικό έργο του Χριστού και ίδιαίτερα με το Σταυρό και την Ανάσταση του έχει ουσιαστικά έξουδετερωθή ή δύναμη τους (Α' Ίω. γ' 8), όσοι ζουν εν Χριστώ έχουν τη δυνατότητα να νικούν το Διάβολο και τους Δ.

****

Δέκα έντολαί. Πρόκειται για το Δεκάλογο, πού παρέδωσε ο Θεός στο Μωϋσή, στο όρος Σινά, κατά τον τρίτο μήνα της εξόδου των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο. Ήταν ό πρώτος γραπτός Νόμος του Θεού, πού ρύθμιζε τη θρησκευτική, κοινωνική, οικογενειακή και ηθική ζωή των αρχαίων Εβραίων. Τα περιστατικά της παραδόσεως και παραλαβής των ΔΕ, κα­θώς και το περιεχόμενο τους, αναφέρονται στο ΙΘ' και Κ' Κεφ. της Εξόδου.

Εντολή 1η: «Εγώ είμι Κύριος ό Θεός σου' ουκ έσονται σοι Θεοί έτεροι πλην έμοϋ» (Κ' 2-3).
Εντολή 2α: «Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα· ου προσκυνήσεις αύτοίς, ουδέ μη λατρεύσεις αυτοίς» (στιχ. 4-5)
Εντολή 3η: «Ου λήψει το όνομα Κυρίου του Θεού σου έπί ματαίω· ου γαρ μη καθαρίση Κύριος ό Θεός σου τον λαμβάνοντα το δνομα αυτού επί ματαίω» (στιχ. 7).
Εντολή 4η: «Μνήσθητι την ήμέραν των σαββάτων άγιάζειν αυτήν εξ ημέρας έργα και ποιήσεις πάντα τα έργα σου' τη δε ήμερα τη εβδόμη σάββατα Κυρίω τω Θεώ σου' ου ποιήσεις εν αύτη πάν έργον» (στιχ. 8-10).
Εντολή 5η: «Τίμα τον Πατέρα σου και την Μητέρα σου, ίνα ευ σοι γένηται και ίνα μακροχρόνιος γένη έπί της γης της αγαθής, ης Κύριος ό Θεός σου δίδωσί σοι» (στιχ. 12).
Εντολή 6η:   «Ου μοιχεύσεις» (στιχ.  13).
Εντολή 7η:   «Ου κλέψεις» (στιχ.  14).
Εντολή 8η:  «Ου φονεύσεις» (στιχ.  15).
Εντολή 9η: «Ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή» (στιχ. 16).
Εντολή 10η:  «Ουκ επιθυμήσεις δσα τω πλησίον σου εστί» (στιχ. 17).

****

Διαθήκη. Στην Παλαιά Δ ό βιβλικός αυτός όρος αναφέρεται στη μοναδική σχέση μεταξύ του Ισραήλ, ως κεκλημένου λαού, και του Γιαχβέ: Μια σχέση πού βασίζεται στην εκλογή με την οποία ο ίδιος ό Θεός δεσμεύθηκε σαν σύμμαχος και σύντροφος του λαού. Ή Δ πού άρχισε να συνάπτεται με το Νώε (Γεν. θ' 17) και τον Αβραάμ (Γεν. ιε' 9-12), ολοκληρώθηκε στο Σινά, με την παράδοση του νόμου (βλ. Δέκα Έντολαί).
Στην Καινή Δ ό όρος αναφέρεται στη δράση του Θεού μέσα στη βιβλική Ιστορία. Όπως ή Παλαιά Δ καθιερώθηκε με προσφορά αίματος ζώων, έτσι και ή Kαινή Δ καθιερώθηκε με την προσφορά του αίματος του Ιησού.

****

Διαρχία ή δυαλισμός. Ό όρος Δ προέρχεται από τη λατινική λ. dualismus και δηλώνει τη θρησκευτική διδασκαλία πού δέχεται την ύπαρξη δύο θεοτήτων ή αρχών ή δυνάμεων - του Αγαθού και του Κακού.
Ό Δ είναι αρχαία θρησκευτική και φιλοσοφική διδαχή. 0ι αιρετικοί, Μανιχαΐοι και Γνωστικοί, δέχονταν το Δ.

****

Δικαιοσύνη Θεού. Ηθικό ιδίωμα του Θεού πού αναφέρεται στον τρόπο της θείας θελήσεως και ενεργείας προς τον κόσμο καϊ τον άνθρωπο.
Σύμφωνα με το ιδίωμα αυτό, ό Θ. σαν δίκαιος Κριτής αποστρέφεται το κακό και την αμαρτία και ενεργεί για την κατάργηση ανόμων και αμαρτωλών καταστάσεων. Θετικά, ό Θεός, σαν δίκαιος Νομοθέτης καθόρισε ηθικό και δίκαιο νόμο και κάλεσε τους ανθρώπους να ζήσουν σύμφωνα μ' αυτόν. Ή άπόδοσις της ΔτΘ είναι πανανθρώπινο αίτημα.

****

Δικαίωσις. Πρόκειται για το αποτέλεσμα της λυτρωτικής Χάριτος του Χριστού στον άνθρωπο. Ό άνθρωπος πού πιστεύει στον Κύριο Ιησού, βαπτίζεται στο όνομα του Κυρίου και ζεί την εν Χριστώ ζωή, δικαιώνεται από το Θεό, δηλαδή λυτρώνεται από τις αμαρτίες του και αγιάζεται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ή Δ επομένως είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων, της θείας Χάριτος και της ανθρώπινης συγκαταθέσεως και ενεργείας (βλ. συνεργία, σωτηρία).

****

Δίπτυχον. Απλό χαρτί διπλωμένο στη μέση, στις εσωτερικές σελίδες του οποίου γράφονται τα ονόματα των «ζώντων» (στην αριστερή σελίδα) και των «τεθνεώτων» (στη δεξιά σελίδα) Χριστιανών. Το Δ συμπληρώνεται από τους πιστούς και δίνεται στους Ιερείς μαζί ή χωρίς την προσφορά. 0ι Ιερείς μνημονεύουν τα ονόματα των Δ στην Ακολουθία της "Προθέσεως ή Προσκομιδής, καθώς και ατή Θεία Λειτουργία (μετά τον καθαγιασμό των τιμίων Δώρων).

****

Δισκάριον, άγιον. Μικρός υπερυψωμένος δίσκος πού χρησιμοποιείται για την προετοιμασία (βλ. πρόθεσις) και την τέλεση της Θ. Ευχαριστίας. Το Δ συνοδεύεται από τον Αστερίσκο και τοποθετείται πάντοτε στο αριστερό μέρος της Προθέσεως και της Αγίας Τραπέζης.

****

Δόγμα. Βασική και θεμελιώδης θρησκευτική διδασκαλία, πού διατυπώθηκε αυθεντικά και έχει αναμφισβήτητο κύρος. Τα χριστιανικά Δ είναι αλήθειες της χριστιανικής πίστεως πού περιέχονται ή βασίζονται στην Αγία Γραφή και διατυπώθηκαν από τις Οικουμενικές *Συνόδους. Σημ. Τα Δ δεν αποτελούν εμπόδιο για την ανάπτυξη του ανθρώπου. Αντίθετα, αποτελούν τις βασικές προϋποθέσεις για την πρόοδο και την ολοκλήρωση του ανθρώπου και της κοινωνίας. Παράδειγμα: Τα μαθηματικά αξιώματα, όχι μόνο δεν εμποδίζουν την πρόοδο, αλλά χάρις σ' αυτά εξασφαλίζεται ή συνεχής επιστημονική άνάπτυξις.

****

Δοξολογία. Τύπος λειτουργικής προσευχής, με υμνολογικό και δοξολογικό περιεχόμενο.
Υπάρχουν δύο μορφές: Ή μικρή Δ, «Δόξα Πατρί και Υιώ και Άγίω Πνευματι και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν» και ή μεγάλη Δ, πού ψάλλεται στο τέλος του Όρθρου και πριν από την έναρξη της Θ. Λειτουργίας. Ή μεγάλη Δ αρχίζει με το στίχο «Δόξα σοι τω δείξαντι το φως...» και είναι σύνθεσις στίχων από την Κ. και Π. Διαθήκη (ιδίως από τους Ψαλμούς).

 

Πίσω Αρχική σελίδα