Ο ΑΡΤΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας
Ὅλους, σάν Χριστιανούς, μᾶς ἀπασχολεῖ τό ἐρώτημα:
Τί εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία; Τί μᾶς δίνει; Γιατί ἔχει τέτοια κυρίαρχη θέση στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας;
* * *
«Λέγει ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός:
-Ἐγώ εἶμαι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς. Ἐγώ εἶμαι ὁ Ἄρτος ὁ ζῶν πού κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό (Ἰωάν. 6, 48-51).
Μέ τά λόγια αὐτά θέλει νά μᾶς εἰπεῖ: τό μάννα, γιά τό ὁποῖο ἡ Παλαιά Διαθήκη μᾶς λέγει, ὅτι ἦταν ἄρτος πού κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό, ἦταν μιά σκιά, μιά ἀμυδρή εἰκόνα τοῦ ἀληθινοῦ ἄρτου τῆς ζωῆς, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Τό ἀκούσατε; Τό καταλάβατε; Μᾶς τό εἶπε ὁ Χριστός ξεκάθαρα:
-Ἐγώ εἶμαι ὁ Ἄρτος τῆς Ζωῆς. Ὅποιος φάει ἀπό τόν Ἄρτο αὐτό, παίρνει ζωή· ζωή αἰώνια (Ἰωάν. 6,51).
Τό μάννα δέν ἔδινε ζωή αἰώνια. Γιατί οἱ πατέρες στήν ἔρημο, ἄν καί ἔφαγαν τό μάννα, πέθαναν. Γιατί τό μάννα δέν τούς χάρισε ἀφθαρσία καί ἀθανασία. Ἀφοῦ τό μάννα δέν ἦταν ἄρτος ζωῆς καί ζωοποιός. Ἦταν ἁπλῶς τροφή ἐφήμερη, γιά τό σῶμα. Ἀλλά τό ἔδιδε ὁ Θεός μέ θαῦμα. Καί γι᾿ αὐτό λέγεται «ἄρτος ἐκ τοῦ οὐρανοῦ».
Ἀντίθετα, ἡ Θεία Κοινωνία, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς· εἶναι ἄρτος ζωοποιός. Εἶναι ἄρτος πού μᾶς δίνει τήν αἰώνια ζωή, ἀφοῦ μᾶς ἑνώνει μέ τόν Χριστό.
* * *
Ἄς τό διασαφηνίσουμε μέ ἕνα παράδειγμα:
Παίρνουμε μία σπίθα. Μία μόνο σπίθα. Ἡ σπίθα εἶναι ἕνα ἐλάχιστο σποράκι φωτιά. Τόσο, πού πιό μικρό δέν γίνεται. Ἄν ὅμως τήν ρίξουμε μέσα σ᾿ ἕναν σωρό ἄχυρα, αὐτό τό ἐλάχιστο σποράκι φωτιά, ἡ μία σπίθα, ἀρκεῖ γιά νά κάψει καί νά κάμει στάχτη ὅλον τόν σωρό τά ἄχυρα, ὅσο μεγάλος καί ἄν εἶναι.
Ἔτσι καί σέ μᾶς ὁ Κύριος μας Ἰησοῦς Χριστός (τό πῦρ τῆς θεότητος) βάζει μέσα μας μέ τό Σῶμα Του καί τό Αἷμα Του τήν ζωή. Ἔστω καί ἄν ἡ ποσότητα τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματός Του, πού παίρνουμε στήν Θεία Κοινωνία, εἶναι ἐλάχιστη. Ὅμως, ἐπειδή εἶναι τοῦ Χριστοῦ Σῶμα, ἀρκεῖ! Ἔτσι μπαίνει μέσα μας σάν σπόρος ἀθανασίας. Καί ἀφανίζει-καίει μέσα μας τήν ἁμαρτία καί τήν φθορά».
(Ἑρμηνεία εἰς τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον, βιβλίο Γ κεφ. 6 καί βιβλίο Δ κεφ. 2, P.G. 77, σ. 501Α, 561Α, 581BC)
* * *
Καί ἔτσι, ἐπαληθεύονται πλήρως τά λόγια τοῦ Χριστοῦ:
-Ὅποιος τρώει τήν σάρκα Μου καί πίνει τό αἷμα Μου ἔχει ζωή αἰώνιο (Ἰωάν. 6,54).
Η ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ
Ὁ Εὐγένιος Ἰονέσκο ἦταν ἕνας σύγχρονος, μεγάλος θεατρικός συγγραφέας, μακαρίτης τώρα, πολύ γνωστός σέ ὅλο τόν κόσμο. Ἔλεγε, λοιπόν, κατά καιρούς σέ διάφορες συνεντεύξεις του (ὁ Ἰονέσκο ἦταν Ὀρθόδοξος Χριστιανός καί μάλιστα βαθιά πιστός):
«Αἰσθάνομαι ὅτι σηκώνω τό βάρος τοῦ κόσμου. Αἰσθάνομαι ὅτι φωτίζω, ἄν καί ἀπό ἀλλοῦ παίρνω τό φῶς. Νοιώθω ὑπεύθυνος γιά ὅλα. Ἔχω ἀγωνία πῶς θά σταματήσουν νά πολεμοῦν οἱ ἄνθρωποι στόν κόσμο μεταξύ τους. Πῶς νά δείξω στούς ἐπαναστάτες ὅτι θά ἀσκοῦν καί αὐτοί χειρότερη τρομοκρατία ὅταν πάρουν τήν ἐξουσία. Πρέπει νά πείσω τούς ἀνθρώπους νά μήν μισοῦνται. Χρειάζεται ἡ ἀγάπη. Κάποιος πού θέλησε νά τά κάνει ὅλα αὐτά, ἦταν ὁ ἴδιος ὁ Θεός, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἀλλά Τόν σταύρωσαν. Πρέπει νά μαχόμαστε ἐνάντια στήν κούραση, τήν ἀγωνία, τήν ἀηδία, τήν ἀδυναμία, τήν ἀδιαφορία πού εἶναι μέσα μας. Ἡ ἀνάγκη τῆς πίστεως στό Χριστό εἶναι ἡ πιό βαθειά ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου. Ἄν λείψει, τότε ἔρχεται ἡ ἀπελπισία, ἡ καταστροφή. Ὅπου δέν ὑπάρχει ἀγάπη, εἶναι κόλαση. Ὁ ἄνθρωπος παρασύρεται πρός τά κάτω, τόν καταποντισμό, τήν καταβύθιση, τήν λάσπη, τόν βόρβορο. Πρέπει νά κάνει προσπάθεια νά ἀνέβει πρός τά πάνω, πρός τό φῶς, τή ζεστασιά, τόν παράδεισο».
Σέ ἄλλη συνέντευξή του, πρίν πολλά χρόνια, εἶχε πεῖ γιά τόν ἑαυτό του τά ἑξῆς:
«Ἔγινα συγγραφέας γιατί δέν μποροῦσα νά γίνω ἅγιος. Αὐτό ἐπιθυμοῦσα, ἀλλά πρέπει νά εἶσαι ταπεινός γιά νά εἶσαι ἅγιος. Καί ἐγώ ἔχω ματαιοδοξία. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι ματαιόδοξοι. Ὑποφέρω γι᾿ αὐτό. Προτιμοῦσα νά εἶμαι ἕνας ἀνώνυμος ἅγιος παρά ἕνας ἐπώνυμος συγγραφέας» (Περιοδικό Paris Match, 4-11-1963).
Ἡ ἐπιθυμία τοῦ σοφοῦ συγγραφέα δέν εἶναι καί τόσο ὑπερβολική! Ἀφοῦ καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μᾶς προτρέπει:
-Νά γίνετε καί ἐσεῖς τέλειοι, ὅπως τέλειος εἶναι ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος (Ματθ. 5, 48).
Ἀπόδειξη γι᾿ αὐτό ἀποτελοῦν ὅλοι ἐκεῖνοι πού ἀνήκουν στήν κατηγορία τοῦ Ἰονέσκο (κοσμικά «ἐπώνυμοι» καί διάσημοι), καί οἱ ὁποῖοι ἁγίασαν! Ἕνας ἀπ᾿ αὐτούς εἶναι ὁ ἅγιος Εὐδόκιμος. Ἔζησε τόν 9ο αἰώνα, στήν Καππαδοκία. Γιά τίς ἱκανότητές του, τήν παιδεία του καί ἰδίως γιά τό ἦθος του, διορίσθηκε διοικητής τῆς ἐπαρχίας Χαρσιανῶν. Ἐκοιμήθη σέ ἡλικία 33 ἐτῶν, τό 829 μ.Χ. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στίς 31 Ἰουλίου.
Σχεδόν ἀμέσως μετά τόν θάνατό του, πλῆθος θαυμάτων ἐγίνονταν στόν τάφο του. Στήν ἀνακομιδή τῶν λειψάνων του, τό σῶμα του βρέθηκε ἄφθαρτο μέ ἀπερίγραπτη εὐωδία.
Ὅσο ζοῦσε ὁ Εὐδόκιμος, οἱ ἄνθρωποι ἔβλεπαν τήν σεμνότατη ζωή του, τίς ἐλεημοσύνες του καί τήν μεγάλη εὐλάβειά του. Ὅμως, δέν γνώριζαν ἀκριβῶς τούς κρυφούς του ἀγῶνες νηστείας, προσευχῆς, μελέτης. Τούς φανέρωσε ὅμως ὁ Χριστός μέ τά θαύματα. Τό ὑψηλό ἀξίωμα τοῦ Εὐδοκίμου, ὁ πλοῦτος καί οἱ ὑποχρεώσεις του δέν τόν ἐμπόδισαν νά φθάσει στήν πνευματική τελειότητα!
Συνεπῶς, εἶναι στό χέρι μας νά τόν μιμηθοῦμε τό κατά δύναμιν! Τουλάχιστον, ἄς προσπαθήσουμε νά ἀγωνισθοῦμε κατά τῶν ἁμαρτιῶν καί ἀδυναμιῶν μας λίγο περισσότερο. Ἄς ξεκινήσουμε, καλλιεργώντας στήν καρδιά μας τόν πόθο γιά τήν τελειότητα, ὅπως ἔκανε καί ὁ διάσημος Ἰονέσκο. Ὁπωσδήποτε, αὐτό ὅλοι μποροῦμε νά τό ἐπιτύχουμε, ἄν θέλουμε!
Ἀρχιμ. Ν. Κ.
Ο ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
Ἀναμφισβήτητα ἡ πρόοδος τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης εἶναι ἁλματώδης τά τελευταῖα χρόνια. Καί αὐτή ἡ πρόοδος, ὅπως κάθε ἀληθινή πρόοδος τοῦ ἀνθρώπου, ὀφείλεται πρωτίστως στόν «Πατέρα τῶν Φώτων», ἀπό τόν Ὁποῖο πηγάζει «πᾶσα δόσις ἀγαθή» καί κάθε φωτισμός.
Παρά ταῦτα συχνό εἶναι τό φαινόμενο, νά ἀποφεύγεται ἡ προσφυγή στούς γιατρούς καί στά φάρμακα, ἰδιαίτερα σέ προβλήματα νευρολογικῆς καί ψυχιατρικῆς φύσεως, μέ τήν ΑΣΕΒΕΣΤΑΤΗ καί ΑΝΟΗΤΗ δικαιολογία, ὅτι ἀρκεῖ μόνο ἡ πίστη, ἡ προσευχή στούς θαυματουργούς ἁγίους καί ἡ συμμετοχή στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ προσευχή ὅμως καί τά Μυστήρια δέν ἀκυρώνουν, ἀλλά ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΟΥΝ τήν βοήθεια τῶν φαρμάκων καί τῶν ἰατρῶν, οἱ ὁποῖοι - κατά τήν Ἁγία Γραφή καί τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας - δέν εἶναι ... «ὄργανα τοῦ διαβόλου» (!) ἀλλά ΔΩΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.
* * *
Ὁ ἁγιορείτης Γέροντας Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής (†1959) σέ μία ἐπιστολή του, γράφει σέ ἕνα πνευματικοπαίδι του, πού ἀντιμετώπιζε προβλήματα μέ τά νεῦρα του:
«Θάρρος! Δέν εἶσαι μόνον ἐσύ. Εἶναι κόσμος πολύς. Παλαιότερα ἦλθαν κοντά μου πολλοί, καί μέ προσευχή καί νηστεία θεραπεύθηκαν. Τώρα ὅμως, ΔΕΝ ΜΕ ΑΚΟΥΕΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΘΩ ΚΑΙ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΥΣ... Διάβασα καί τοῦ ἁγίου Νεκταρίου τίς ἐπιστολές, καί εἶδα ΠΟΣΟ ΠΡΟΣΕΧΕ ΣΤΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΝΑΣ ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΓΙΟΣ! Ἐγώ ὁ φτωχός ἀσκητής γέρασα στήν ἔρημο, καί ἤθελα μόνο μέ τήν πίστη νά θεραπεύσω. ΤΩΡΑ ΜΑΘΑΙΝΩ ΚΑΙ ΕΓΩ ΟΤΙ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ Η ΧΑΡΙΣ!... Λοιπόν, τώρα θά λέω καί ἐγώ σάν τόν ἅγιο: Κύτταξε νά γίνεις καλά· νά διορθώσεις τά νεῦρα σου...· καί θά βρεῖς πάλι τήν προσευχή σου καί τήν εἰρήνη...». (ἀπό τό βιβλίο του «Ἔκφρασις Μοναχικῆς Ἐμπειρίας» ἔκδ. 1985, σελ. 284)
Εἶναι ἄξιο πολλῆς προσοχῆς, ὅτι ἕνας γερασμένος στήν ἄσκηση ἡσυχαστής ἁγιορείτης τονίζει ὅτι προϋπόθεση ὑγιοῦς πνευματικῆς ζωῆς εἶναι ἡ - ΚΑΙ μέ φάρμακα - ἀποκατάσταση τῆς ὑγείας τοῦ ψυχιατρικά ἀσθενοῦς.
Ὁ ἅγιος Νεκτάριος, στόν ὁποῖο ἀναφέρεται ὁ Γέροντας Ἰωσήφ, ἀπευθυνόμενος σέ μία πνευματική του θυγατέρα λέει τά ἑξῆς:
«Περί τῆς καταστάσεώς σου, σοῦ λέγω ὅτι εἶναι ἀποτελέσματα ἐν μέρει τῆς ἀσθενείας σου. Φαίνεται ὅτι καί σύ εἶσαι ὑστερική, καί ἡ νόσος ἐξασθένησε τό νευρικό σου σύστημα καί σέ κατέστησε νευροπαθῆ καί πολύ εὐαίσθητη... Ὁ πειρασμός ἐπωφελεῖται ἀπό τήν πάθησή σου καί σέ θλίβει, ἀποδίδοντας ὅλη τήν ἐκ τῆς ὑστερικῆς σου καταστάσεως νευροπάθεια στήν ἀδιόρθωτη γνώμη σου, καί ἔτσι σέ ὠθεῖ στήν ἀπελπισία. Μάθε λοιπόν, ὅτι αὐτά πού σοῦ ὑποβάλλει ὁ πονηρός εἶναι ψευδῆ, καί μή τά δέχεσαι. Φρόντισε νά ἐνισχύσεις λίγο τό νευρικό σου σύστημα, καί πάψε νά ταράζεσαι ἀπό τούς λογισμούς... Ὅταν θεραπευθῆ τό σῶμα σου, θά θεραπευθῆ καί ἡ ψυχή σου. Ἄκουσέ με λοιπόν καί φρόντισε γιά τήν θεραπεία σου... νά σοῦ στείλει Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΣΤΕΡΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ...» (Ποιμαντικές Ἐπιστολές Ἁγίου Νεκταρίου, ἐκδ. «Ὑπακοή» 2000, σελ. 59).
* * *
Τά ψυχο-νευρολογικά λοιπόν προβλήματα - ἐκτός ἀπό τήν ἀπαραίτητη προσευχή καί συμμετοχή στήν Μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας - χρειάζονται καί τήν ΧΗΜΙΚΗ βοήθεια τῆς φαρμακευτικῆς ἀγωγῆς, ἡ ὁποία ρυθμίζει καί θεραπεύει τήν σωματική διάσταση τοῦ προβλήματος καί ἐξασφαλίζει τίς προϋποθέσεις ἰσορροπημένης καί ὑγιοῦς καλλιέργειας τῆς πνευματικῆς ζωῆς.
Ἡ πεῖρα καί ὁ λόγος τῶν θεοφόρων συγχρόνων ἁγίων Πατέρων, πού ἀναφέραμε, εἶναι ἀποκαλυπτικός καί ὁδηγητικός. Νά ἔχουμε καί τίς εὐχές τους.
Ἀρχιμ. Β. Λ.
«Ο ΑΛΗΤΗΣ»
Πολλές φορές ἀκοῦμε ἤ λέμε τή λέξη ἀλήτης, χαρακτηρίζοντας ἔτσι κάποιον ἄνθρωπο.
Τί σημαίνει ὅμως ἀλήτης;
Ἡ πρωταρχική ἔννοια τοῦ ὅρου σημαίνει ἐκεῖνον πού περιφέρεται ἄσκοπα. Ἡ σημερινή του ἔννοια σημαίνει τόν παλιάνθρωπο, τόν ἀπατεώνα, τόν κακό ἄνθρωπο.
Κανείς, βέβαια, δέν θέλει νά τόν χαρακτηρίζουν ἀλήτη! Μά καί κανείς δέν παραδέχεται πώς εἶναι ἀλήτης! Ὅλοι θεωροῦμε τούς ἑαυτούς μας καλούς.
Οἱ ἅγιοι χαρακτηρίζουν ἔτσι ἕνα ἀπό τά κυριώτερα στοιχεῖα τῆς ψυχῆς μας: τόν νοῦ μας. Τόν βρίσκουν νά ἀλητεύει ἄσκοπα. Ἰδού, λοιπόν, τί συμβαίνει:
Ὁ νοῦς εἶναι τό μεγαλύτερο δῶρο τοῦ Θεοῦ, μοναδικά καί ἀποκλειστικά δοσμένο στόν ἄνθρωπο, γιά νά γνωρίσει τόν Δημιουργό Του καί νά Τόν τιμήσει μέ τά καλά του ἔργα: «Νοῦν καί φρένα καί λόγον δῶρον Θεοῦ εἴληφα ὅπως ἐπιγνούς τόν Δεσπότην, ἔργοις τιμήσω καλοῖς» (Κανών στόν φύλακα ἄγγελο, ὠδή ε΄).
Ὅμως αὐτό τό δῶρο, πού ἔχει τήν δυνατότητα νά μᾶς ἀνεβάσει στόν οὐρανό, νά μᾶς κατεβάσει στόν Ἅδη ἤ νά μᾶς γυρίσει σ᾿ ὅλο τόν κόσμο σέ χρόνο μηδέν, χρειάζεται συμμάζεμα. Χρειάζεται πνευματική καλλιέργεια, γιατί μέ τό γεγονός τῆς πτώσεως καί τῆς ἀπομακρύνσεώς μας ἀπό τόν Θεό, ὑπέστη τήν μεγαλύτερη βλάβη.
Αὐτό τό διαπιστώνομε καθημερινά.
• Πηγαίνοντας στό ναό νά ἐκκλησιαστοῦμε, πολλές φορές φεύγουμε χωρίς νά ἔχουμε προσέξει καθόλου.
• Τό ἴδιο συμβαίνει καί τήν ὥρα τῆς προσευχῆς μας.
• Τό βλέπουμε καί σέ ἁπλᾶ πράγματα: Συνομιλοῦμε μέ κάποιον καί δέν μποροῦμε νά συνεννοηθοῦμε γιατί ὁ νοῦς μας εἶναι «φευγάτος»!
Ἕνας ἀρχαῖος ἕλληνας φιλόσοφος, ὁ Ἐπίχαρμος, λέγει: «Νοῦς ὁρᾶ καί νοῦς ἀκούει· τἆλλα κωφά καί τυφλά». Μόνο ὁ νοῦς βλέπει καί ἀκούει· ὅλα τά ἄλλα αἰσθητήρια ὄργανα, χωρίς τήν συμμετοχή τοῦ νοῦ, εἶναι κωφά καί τυφλά.
Καί ὁ φιλόσοφος Διογένης συμφωνώντας μέ τόν Ἐπίχαρμο λέγει: «Πολλές φορές, ἔχοντας ἀλλοῦ τόν νοῦ μας, οὔτε βλέπουμε, οὔτε ἀκοῦμε».
Πῶς τόν νοῦ μας πού παρεκτρέπεται, πού «πετάει στά σύννεφα», θά τόν συμμαζέψουμε;
Κάνοντας προσευχή.
«Τόν ἐσκορπισμένο μου νοῦ συμμάζεψε Κύριε! Γιατί, πολλές φορές, ἐνῶ ψάλλω, βρέθηκα νά ἁμαρτάνω. Ἄφοῦ μέ τό στόμα ψάλλω ὕμνους καί μέ τό πνεῦμα μου σκέφτομαι ἁμαρτίες» (Παρακλητική, Ἀπόστιχα γ΄ἤχου, Κυριακή ἑσπέρας).
«Φώτισε Κύριε τόν νοῦ καί τήν καρδιά μου».
Μόνο ἔτσι ἀπό «ἀλήτης» θά γίνει ὁδηγός μας γιά τήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Καί τότε θά καταλάβουμε τά λόγια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «ἐμεῖς ἔχουμε νοῦν Χριστοῦ» (Α΄ Κορ. 2,26).
Ἀρχιμ. Π. Ἀ.