Logo
Print this page

Το ληξιαρχείο της Βίβλου! του Κωνσταντίνου Κορναράκη,

Το ληξιαρχείο της Βίβλου!

του Κωνσταντίνου Κορναράκη

Επίκουρου Καθηγητή Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ

Μια ανάλυση της ευαγγελικής περικοπής της Κυριακής προ της Χριστού Γεννήσεως

Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο(Κεφ. 1, χωρία 1 έως 25)

Γενεαλογία τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ

Μια … γραφειοκρατική πρόκληση με ουσιαστικό θεολογικό περιεχόμενο!

Είναι αλήθεια ότι η ευαγγελική περικοπή προ της εορτής των Χριστουγέννων, προκαλεί την περιέργεια καθώς ένα σημαντικό της μέρος αναλίσκεται στην παράθεση μιας σειράς ονομάτων έτσι ώστε κατά κάποιο τρόπο ο άνθρωπος να βρίσκεται ενώπιον ενός ληξιαρχικού καταλόγου. Ενός καταλόγου με άγνωστα στον τυχόντα άνθρωπο εβραϊκά ονόματα(1).

Οπωσδήποτε, το γεγονός ότι η Εκκλησία μας τοποθετεί σε περίοπτη θέση αυτή τη γενεαλογία (δηλαδή ακριβώς πριν από την εορτή των Χριστουγέννων), βασιζόμενη στην αναφορά του ευαγγελίου του Ματθαίου, σημαίνει ότι η παράθεση αυτών των ονομάτων είναι ιδιαίτερης σημασίας. Άλλωστε, αν και λιγότερο γνωστή, υπάρχει και η γενεαλογία που παραθέτει ο ευαγγελιστής Λουκάς με τη δική της σημασία, καθώς διαφοροποιείται από εκείνη του Ματθαίου.

Αναμφιβόλως, η θεμελιώδης θεολογική σημασία της γενεαλογίας αυτής έγκειται στο ότι εξαρχής καθιστά σαφές ότι ο Χριστός εισήλθε πραγματικά στην ιστορία ως Θεός και άνθρωπος, διασάφηση που αίρει κάθε αμφιβολία για το εάν προσέλαβε πλήρη και τέλεια ανθρώπινη φύση, δηλαδή υπήρξε πραγματικά και όχι φαντασιακά. Έγινε μέλος συγκεκριμένης γενεαλογίας που έχει συγκεκριμένη αφετηρία τον Αβραάμ, «πατέρα λαών» κατά την εβραϊκή ετυμολογία του ονόματος, και διαιρείται σε συγκεκριμένες περιόδους, δηλαδή γενεές. Οι σαράντα-δύο αυτές γενεές, που χωρίζονται σε τρεις περιόδους των δεκατεσσάρων προγόνων, έχουν ως κομβικά σημεία την παρουσία του Αβραάμ, τον Δαβίδ, τη μετοικεσία από τη Βαβυλώνιο αιχμαλωσία και βεβαίως την καταλυτική και σωτηριώδη για τον άνθρωπο και τον κόσμο παρουσία του Χριστού. Επί τη βάσει αυτών των συγκεκριμένων στοιχείων κατανοούμε ότι ο Χριστός και γενεαλογείται και δεν γενεαλογείται.

Είναι λοιπόν σαφές ότι ο Χριστός γενεαλογείται αν λάβουμε υπ’ όψιν μας την ένταξή του σε μια σειρά φυσικής διαδοχής κατά το ανθρώπινο. Αλλά και πάλι δεν γενεαλογείται, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας τη θεότητά του, όπως αυτή καταδεικνύεται στο δεύτερο ήμισυ της αυτής ευαγγελικής περικοπής που αναφέρεται στην προφητεία της γεννήσεως του Εμμανουήλ(2).

Μια δυναμική ερμηνευτική διάσταση της προφητείας για τον Εμμανουήλ.

Πρόκειται ασφαλώς για τη γνωστή προφητεία του Ησαΐα που αναφέρει τα εξής: «ιδού η Παρθένος εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Εμμανουήλ»(3). Ποια είναι όμως η βαθύτερη σημασία της προφητείας αυτής και γιατί ακολουθεί τη γενεαλογία του Χριστού;

Αν αναζητήσουμε την απάντηση ίσως χρειαστεί, να κατανοήσουμε τι σημαίνει για τον άνθρωπο η παρουσία του Χριστού στη ζωή του, ανατρέχοντας στα λόγια του ίδιου του Χριστού, ο οποίος υπογράμμισε ότι όσοι πιστεύουν σ’ αυτόν, θα λάβουν εξουσία να γίνουν τέκνα Θεού(4). Πάνω σ’ αυτό μάλιστα, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μας εξηγεί ότι δεν θα γίνουν κατ’ ευθείαν τέκνα Θεού όσοι πιστεύσουν στον Χριστό, αλλά θα λάβουν εξουσία να γίνουν τέκνα Θεού, δηλαδή θα έχουν τη δυνατότητα να γίνουν τέκνα Θεού(5), χωρίς όμως να είναι σίγουρο και δεδομένο.

Επομένως, η ευαγγελική περικοπή προ της εορτής των Χριστουγέννων, προσπαθεί να διαπαιδαγωγήσει τον άνθρωπο να κατανοήσει τη σημασία της γενεαλογίας του Χριστού για τη ζωή του. Με άλλα λόγια του θέτει μια πρόκληση. Μπορεί ο ίδιος να ενταχθεί πνευματικά σ’ αυτή τη γενεαλογία; Για να κατανοήσουμε περισσότερο τι σημαίνει ένταξη σ’ αυτή τη γενεαλογία θα μπορούσαμε σε λίγες γραμμές να παραθέσουμε το υπόβαθρο της προρρήσεως του Ησαΐα για τον Εμμανουήλ.

Ο Άχαζ ως αρνητικός αρχέτυπος … ληξιαρχικής ενημερότητας!

Αυτής της προφητείας δέκτης έγινε ο Άχαζ, βασιλιάς του Νοτίου βασιλείου, όταν πληροφορήθηκε ότι το Βόρειο βασίλειο, η γνωστή Σαμάρεια που αποτελείτο από ειδωλολάτρες, είχαν αποφασίσει να συμμαχήσουν με τους επίσης ειδωλολάτρες Ασσυρίους και να επιτεθούν κατ’ αυτού. Βασιλιάς στη Σαμάρεια ήταν ο Φακεέ, ενώ βασιλιάς των Ασσυρίων ήταν ο Άραμ. Ήταν βέβαιο ότι η συμμαχία αυτή θα κυρίευε το Νότιο βασίλειο(6).

Ο Άχαζ, αν και ηγείτο του περιούσιου λαού του Θεού, δεν ήταν άμοιρος ηθικών εκτροπών ενώ επίσης έρεπε στην ειδωλολατρία. Ωστόσο τώρα είχε απελπιστεί, κατανοώντας τη σημασία της καταστάσεως. Εκείνες τις κρίσιμες στιγμές, ο Θεός έστειλε στον Άχαζ τον προφήτη Ησαΐα, για να τον διαβεβαιώσει για την παρουσία του Εμμανουήλ. Επρόκειτο για ένα μήνυμα, μάλλον δύσκολο να αξιολογηθεί σωστά από τον ανεπαρκή πνευματικά Άχαζ, διότι έπρεπε να αποδεχθεί ένα περίεργο σημείο∙ την ύπαρξη μίας Παρθένου, η οποία θα γεννούσε κάποτε χωρίς να μεσολαβήσει άνδρας ένα παιδί και αυτό θα αποτελούσε για τον Άχαζ τη σωτηρία του λαού του. Ο Άχαζ, όπως ήταν αναμενόμενο δεν έδωσε σημασία στα λόγια του Ησαΐα, συμμάχησε με κάποιους άλλους λαούς, οι οποίοι λάτρευαν τα είδωλα και φυσιολογικά ηττήθηκε(7).

Αν λοιπόν προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το πρώτο ήμισυ της ευαγγελικής περικοπής της ημέρας υπό το πρίσμα της προφητείας του Ησαΐα, συνειδητοποιούμε ότι ο Άχαζ, αν και εντάσσεται στη γενεαλογία του Χριστού, δηλαδή αποτελεί μέρος μιας φυσικής διαδοχής, εντούτοις δεν ενετάχθη τελικά στη σχέση πνευματικής γενεαλογίας του Χριστού ως υιός χάριτος. Δεν κατανόησε την προοπτική της προφητείας που τον καλούσε να γίνει σύνδεσμος με την εποχή της Χάριτος, όπου η σωτηρία δεν θα εξαρτάτο από τη στενώς εννοούμενη ευμάρεια. Ο βασιλιάς του Νοτίου βασιλείου είχε εξουσία να γίνει τέκνο Θεού, αλλά την απεμπόλησε!

Η ειδωλολατρική ροπή του σύγχρονου ανθρώπου ως μίμηση του Άχαζ!

Τι εμποδίζει αλήθεια τον άνθρωπο να ενταχθεί σ’ αυτή την πνευματική γενεαλογία; Οι Πατέρες αναφέρουν ότι ο άνθρωπος γίνεται ειδωλολάτρης, όταν δεν αντιστέκεται στην προσβολή των εμπαθών λογισμών(8) ή ο ίδιος κατασκευάζει μέσα του εμπαθείς λογισμούς(9), δηλαδή όταν μέσα του καλλιεργεί λογισμούς θυμού, ηδονής, βλαπτικούς για τον αδελφό του ή τον εαυτό του. Αυτός ο άνθρωπος θεωρείται ειδωλολάτρης αφού μέσα του μορφώνει είδωλα και όχι τον Θεό, δεν ζει και αναπνέει για τον Θεό αλλά για το πώς θα οικοδομήσει τη ζωή του κατά το συμφέρον του.

Όταν όμως ανατρέπεται η τάξη των πραγμάτων στη ζωή του, παρά το γεγονός ότι υπάρχει η υπόσχεση του Θεού ότι μπορεί να γίνει τέκνο του, και ενώ μπορεί να ελπίζει στο σημείο του Εμμανουήλ, εκείνος λειτουργεί όπως ο Άχαζ. Ξεχνάει τον Θεό, και αναζητά το απτό, εκείνο που θα ικανοποιήσει τις αισθήσεις και τον ορθό λόγο. Τότε όμως βυθίζεται περισσότερο στα είδωλα του εαυτού του και με αυτή την απληστία δεν μπορεί να προχωρήσει και να ζήσει την πραγματική παρουσία του Θεού μέσα του.

Η πρόσκληση για έρευνα αυτοσυνειδησίας πέρα από γραφειοκρατικές διατυπώσεις!

Επομένως η ευαγγελική αυτή περικοπή, λίγο πριν την εορτή των Χριστουγέννων, προκαλεί τον άνθρωπο να επαναπροσδιορίσει την πνευματική του ταυτότητα, να ελέγξει την πίστη του έναντι των επαγγελιών του Θεού, να διερευνήσει αν μπορεί και αυτός να ενταχθεί σ’ αυτό το πνευματικό «ληξιαρχείο» της Βίβλου ως τέκνο Θεού πλέον, τέκνο κατά χάριν, άνθρωπος ο οποίος θα αγιασθεί και θα βρίσκεται σε ζώσα κοινωνία με τον Θεό.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.  Ματθ. 1, 1-17.

2.  Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλίαι, ΝΖ΄, 2, Γρηγορίου του Παλαμά, Έργα τ. 11, Εισαγ. – μτφρ. – σχόλια Π. Κ. Χρήστου, ΕΠΕ 79, Θεσσαλονίκη 1986, σσ. 427.

 3.  Ησ. 7, 14. Πρβλ. ιδού η Παρθένος εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και καλέσουσιν το όνομα αυτού Εμμανουήλ, ό εστι μεθερμηνευόμενον μεθ’ ημών ο Θεός (Ματθ. 1, 23).

4.   Ιω. 1, 12.

 5.  Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλίαι, ΝΖ΄, 15-16, Γρηγορίου του Παλαμά, Έργα τ. 11, Εισαγ. – μτφρ. – σχόλια Π. Κ. Χρήστου, ΕΠΕ 79, Θεσσαλονίκη 1986, σσ. 445-447.

 6.  Ησ. 7, 1 κ.εξ.

 7.  Πρβλ. Δ΄ Βασ. 16, 1-20.

 8. Πρβλ. Ιω. Κορναράκη, «Στοιχεία Νηπτικής Ψυχολογίας», Αθωνική Πολιτεία επί τη χιλιετηρίδι του Αγίου Όρους(Επιμ. εκδ. Π. Χρήστου), Θεσσαλονίκη 1963, σσ. 449 κ. εξ.

 9.   Νείλου του ασκητού, Λόγος ασκητικός, 38, PG 79, 765D-768AB.

Zoiforos.GR

Latest from Zoiforos.GR

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR