Ζωηφόρος

Παραμένουμε Δύση της Ανατολής, του Νίκου Ε. Σίμου,

Παραμένουμε Δύση της Ανατολής

του Νίκου Ε. Σίμου

***

Ως χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης είμαστε η μόνη που αντιμετωπίζει  τέτοιας φύσης προβλήματα με έναν από τους βασικούς της γείτονες. Και αυτό είναι ο τρόπος λήξης των χρόνων εκείνων που επέδρασαν τόσο καταλυτικά πάνω μας ως έθνος

***

Η οριστική κατάλυση από τους Οθωμανούς της ήδη κατακερματισμένης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,

εδώ και μισή χιλιετία και πλέον, διαμόρφωσε εντελώς διαφορετικές συνθήκες επιβίωσης

και διαβίωσης του ελληνικού έθνους, σε κάθε επίπεδο

***

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ λίγοι εκείνοι που για πολύ καιρό θεωρούσαν ότι η επίκληση, κάθε φορά, για τα τρωτά του ελληνικού κράτους ή του χαρακτήρα των Ελλήνων, των 400 χρόνων σκλαβιάς των Ελλήνων στους Τούρκους ήταν μια πολύ επιδερμική και ευκολόπεπτη δικαιολογία. Από μια άποψη, πράγματι, θα μπορούσε να εκληφθεί ότι το επιχείρημα αυτό συνιστά άλλοθι για όσα δεν μπορούσαμε να επιτύχουμε ως λαός στα του οίκου μας. Από την άλλη πλευρά όμως, με την πάροδο των ετών, φαίνεται ότι αντιλήψεις που διαμορφώθηκαν στο ελληνικό έθνος καθ' όλο το διάστημα που ήταν υπόδουλο στους Τούρκους αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία της κακοήθους ασθένειας που χαρακτηρίζει ακόμη και σήμερα τη λειτουργία του ελληνικού κράτους αλλά και τη συμπεριφορά των πολιτών.

Η οριστική κατάλυση από τους Οθωμανούς της ήδη κατακερματισμένης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εδώ και μισή χιλιετία και πλέον, διαμόρφωσε εντελώς διαφορετικές συνθήκες επιβίωσης και διαβίωσης του ελληνικού έθνους, σε κάθε επίπεδο. Η πονηριά του Τούρκου κατακτητή και, κυρίως, η ανάγκη δημιουργίας συνθηκών αποτελεσματικού ελέγχου εκτεταμένων εδαφών επέτρεψαν, μέσα στα στενά πάντοτε πλαίσια της τουρκικής επίβλεψης, μια στοιχειώδη αυτοδιοίκηση, θύλακες ανεξιθρησκίας αλλά και τη συμμετοχή των γραμματιζούμενων Ελλήνων σε θέσεις-κλειδιά της οθωμανικής διοίκησης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Φαναριώτες καταλαμβάνουν υψηλά αξιώματα στην Πύλη, με πολιτική ισχύ, όπως του Μεγάλου Διερμηνέως, του Διερμηνέως του Στόλου, ενώ διορίζονται και ηγεμόνες των ημιαυτόνομων ηγεμονιών της Βλαχίας και της Μολδαβίας.

Από την άλλη πλευρά τα όποια προνόμια των υποδούλων στηρίζονταν σε μονομερή πράξη, ανακλητή κάθε στιγμή, ανάλογα με τις βουλές του σουλτάνου. Βεβαίως οι όποιες οθωμανικές παραχωρήσεις αντισταθμίζονταν από την επιβολή εκτεταμένων φορολογικών υποχρεώσεων, ποικίλης μορφής, με εξέχουσες τους δύο τακτικούς φόρους, τον cizye ή κεφαλικό φόρο και το χαράτσι.

Όλο αυτό το πλαίσιο μέσα στο οποίο επί περίπου τετρακόσια χρόνια έζησε το ελληνικό έθνος -ιδιαίτερα δε 150 χρόνια πριν από την Ελληνική Επανάσταση- επέβαλε στους Έλληνες, είτε για λόγους επιβίωσης είτε διότι έτσι συνήθισαν να αντιμετωπίζουν τη λειτουργία του οθωμανικού κράτους, να υιοθετήσουν συγκεκριμένες αντιλήψεις, οι οποίες αφομοιώθηκαν από τις γενιές που ακολούθησαν και προφανώς αποτέλεσαν παγιωμένη νοοτροπία και μετά την απελευθέρωση και συγκρότηση του ελληνικού κράτους.

Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση της νοοτροπίας αυτής είναι η δυσπιστία του πολίτη προς τη διοίκηση. Φυσικό είναι ο κατακτημένος όσα προνόμια του δίνει ο κατακτητής να θεωρεί, δικαιολογημένα, ότι υποκρύπτουν συγκεκριμένες σκοπιμότητες, πάντα προς όφελος αυτού που τα παρέχει. Σε αυτό το πλαίσιο δυσπιστίας -η οποία τις περισσότερες φορές είναι αμοιβαία, δηλαδή και από την πλευρά της διοίκησης- θα μπορούσαμε να αποδώσουμε και τον εθισμό των Νεοελλήνων στη διηνεκή προσπάθεια τους να ξεγελάσουν το κράτος. Με αποκορύφωμα την προσπάθεια αποφυγής της φοροδοτικής τους υποχρέωσης, η οποία στο εθνικό υποσυνείδητο έχει μείνει κάτι ανάλογο με τον άδικο κεφαλικό φόρο της οθωμανικής περιόδου.

Άλλη χαρακτηριστική περίπτωση ανάλογης νοοτροπίας είναι το «λάδωμα», που αποτελεί την εκσυγχρονισμένη συνέχεια του μπαξίς, του έκτακτου δώρου που ο Μπαγιαζήτ Β' καθιέρωσε να δίδεται στους γενιτσάρους κατά την ανάρρηση νέου σουλτάνου. Δηλαδή εξαγοράζεται η εύνοια ή η ανοχή του στρατού.

Η αντίληψη αυτή με άλλη σκοπιμότητα, βεβαίως, επέζησε και μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και επεκτάθηκε έτσι ώστε να θεωρείται ότι για να λειτουργήσει συνεπέστερα και αποτελεσματικότερα ο υπάλληλος πρέπει να λάβει ως ανταμοιβή το κατιτίς του, ασχέτως αν πληρώνεται για τη θέση που κατέχει. Η νοσηρή αυτή αντίληψη δρα αμφίδρομα, μια και ο «λαδωνόμενος» θεωρεί υποχρέωση αυτού τον οποίον εξυπηρετεί να «χρηματοδοτήσει» το κατά τα άλλα δικό του καθήκον.

Τρίτη χαρακτηριστική περίπτωση είναι το ρουσφέτι, το οποίο είναι μια διοικητική πράξη με αμοιβαίο όφελος, και του αξιωματούχου που το κάνει και του εξυπηρετούμενου, που έχει υποχρέωση πλέον σ' αυτόν που τον εξυπηρέτησε και, κατά συνέπειαν, είναι πρόθυμος να ανταποδώσει.

Ειδικώς η χαρακτηριστική αυτή συνέχεια ανάλογων διοικητικών αντιλήψεων της οθωμανικής περιόδου -αν και αραβικής προέλευσης- διαδόθηκε στον τρόπο συγκρότησης της κρατικής μηχανής από την εκτελεστική εξουσία, χωρίς να σημαίνει ότι και οι άλλες εξουσίες δεν διαβρώθηκαν, διαχρονικά, από την ίδια αντίληψη που, στην πράξη, ακυρώνει και την ανεξαρτησία τους.

Τούτων δοθέντων δεν είναι άδικο το ουσιαστικό ερώτημα που πολλές φορές τίθεται, αν η Ελλάδα είναι η Ανατολή της Δύσης ή η Δύση της Ανατολής. Πράγμα που σημαίνει ότι χάσαμε σημαντικές ευκαιρίες εξαιτίας της καχυποψίας την οποία έχουμε, ως έθνος, έμφυτη μέσα μας, και που και αυτή καλλιεργήθηκε τα χρόνια της τουρκοκρατίας με τον τρόπο που ζήσαμε τότε, για να επιβιώσουμε και να διατηρήσουμε την ελληνικότητα μας. Δεν ήσαν οι Ευρωπαίοι κουτόφραγκοι, αλλά εμείς πονηροί και καχύποπτοι. Και δεν νομιμοποιούμαστε να θαυμάζουμε τον τρόπο οργάνωσης της διοίκησης και λειτουργίας της κρατικής μηχανής στην Κύπρο λ.χ. και να μη θυμώνουμε με τον εαυτό μας όταν απορρίπταμε τρόπους οργάνωσης του ελληνικού κράτους, όταν μάλιστα δεν τελούσαμε υπό καμία κατοχή.

Αν τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς και ο τρόπος που αναγκαστήκαμε να ζήσουμε ως έθνος τα χρόνια εκείνα έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους στο... διοικητικό μας ΟΝΑ και το εθνικό υποσυνείδητο στη σχέση του με το κράτος, υπάρχει και κάτι άλλο που πρέπει να λαμβάνουμε υπ' όψιν. Κάτι που έχει την ιδιαίτερη σημασία του, μια και ως χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης είμαστε η μόνη που αντιμετωπίζει τέτοιας φύσης προβλήματα με έναν από τους βασικούς της γείτονες. Και αυτό είναι ο τρόπος λήξης των χρόνων εκείνων που επέδρασαν τόσο καταλυτικά πάνω μας ως έθνος.

Εννοώ ότι είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι για τους Τούρκους, ιστορικά, η χώρα μας είναι εκείνη που με τον αγώνα της Ανεξαρτησίας της συνέβαλε στη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όπως αναφέρει ο παλαιός και έμπειρος περί τις ελληνοτουρκικές σχέσεις διπλωμάτης Βύρωνας Θεοδωρόπουλος στο βιβλίο του «ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ», «στη μνήμη του Τούρκου ο Έλληνας είναι εκείνος που έκανε την αρχή της διαλύσεως της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκ των έσω και που σε κάποια στιγμή απείλησε την ίδια την καρδιά του τουρκικού έθνους, όταν προχώρησε μέχρι έξω από την Άγκυρα... Ο ξεσηκωμός των Ελλήνων για την ανεξαρτησία τους δεν σήμαινε για την Οθωμανική Αυτοκρατορία απλώς ότι έχασε τον Μοριά και τη Ρούμελη. Εισάγει δυο νέα στοιχεία στην τουρκική πολιτική ζωή.

Το ένα είναι ο εθνικισμός δυτικού τύπου, που με την Ελληνική Επανάσταση αποδείχτηκε καταλυτικός για την Αυτοκρατορία, γιατί μπολιάστηκε στην εθνική συνείδηση των Σέρβων, των Ρουμάνων, των Βουλγάρων, των Αλβανών και, τελευταίων, αυτών των ίδιων των Τούρκων. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι η Ελληνική Επανάσταση είναι η απαρχή της ξενικής επεμβάσεως στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, επεμβάσεως που έφτασε να απειλήσει την ίδια την εθνική υπόσταση της Τουρκίας στη Συνθήκη των Σεβρών».

Αυτά είναι στοιχεία γερά θεμελιωμένα στις αντιλήψεις στρατιωτικών και πολιτικών της Τουρκίας, τα οποία επηρεάζουν τη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, που -να το πούμε κιόλας- δεν αλλάζει συχνά, έχοντας συγκεκριμένους και μακροπρόθεσμους στόχους. Τούτων δοθέντων, δεν αρκούν ερμηνείες για την προκλητική της στάση, που βασίζονται είτε σε εσωτερικές κρίσεις της χώρας αυτής είτε σε σύγκρουση ισλαμιστών και κεμαλιστών. Αυτά δεν πρέπει ποτέ να τα ξεχνάμε, για να ξέρουμε πώς πρέπει να διαμορφώνουμε, διαχρονικά, και τη δική μας πολιτική απέναντι στον συγκεκριμένο γείτονα.

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel