Ζωηφόρος

Οι Καταβασίες της εορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, του Αντώνη Τενέδιου,

Οι Καταβασίες της εορτής

της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού

του Αντώνη Τενέδιου

Σκαλοχώρι

Οι υπέροχες Καταβασίες της εορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού

σε ελεύθερη μετάφραση

Κοντά στους υπέροχους και ανεπανάληπτους Ύμνους

της Ορθόδοξης Ανατολικής του Χριστού Εκκλησίας.

Στις 14 Σεπτεμβρίου γιορτάστηκε και εφέτος από την Ορθόδοξη Ανατολική του Χριστού Εκκλησία η εορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού. Για μας τους χριστιανούς ο Σταυρός του Κυρίου είναι το καύχημα .Είναι το ιερότερο σύμβολο. Είναι το αήττητο όπλο, Το νικηφόρο λάβαρο κατά του διαβόλου. Πριν σταυρωθεί και μαρτυρήσει ο Κύριος μας ο σταυρός ήταν όργανο θανατικής εκτέλεσης ανθρώπων άτιμων και κακούργων.

Από την εποχή του Ομήρου ήταν γνωστός ο Σταυρός. Τον περιέγραψε δε ως εξής:

..πάσσαλον όρθιον εμπεπηγμένον εν τη γη ως εμπόδιον..

Η λέξη Σταυρός προέρχεται από το ελληνικό γράμμα ΤΑΥ και λεγόταν αρχικά Ταυρός. Ο αρχαίος λόγιος και συγγραφέας Λουκιανός από τα Σαμόσατα στο έργο του

«Δίκη Φωνηέντων» περιέγραψε το Σταυρό ως ατιμωτικό όργανο θανάτωσης.

Μετά τη Σταύρωση του Κυρίου το αποτρόπαιο αυτό όργανο του θανάτου αγιάστηκε. Το 3ον μΧ αιώνα επί αυτοκρατορίας του Μεγάλου Κωνσταντίνου καθιερώθηκε ο Σταυρός ως Ιερό σύμβολο της Θυσίας του Κυρίου για τη σωτηρία όλων των χριστιανών. Ο θείος Υμνωδός συνέθεσε το ωραιότατο Εξαποστειλάριο που λέγει τα ακόλουθα:

Σταυρός ο φύλαξ πάσης της οικουμένης! Σταυρός η ωραιότης της εκκλησίας! Σταυρός βασιλέων το κραταίωμα. Σταυρός πιστών το στήριγμα! Σταυρός Αγγέλων η δόξα και των δαιμόνων το τραύμα!

Ο Σταυρός στολίζει τα στέμματα των χριστιανών βασιλέων. Υψώνεται στις εκκλησίες. Χαράσσεται πάνω στα μνήματα. Το φορούν στο λαιμό τους ως πολύτιμο φυλακτό οι χριστιανοί. Οι Ιεροί Ύμνοι στους στίχους των εκθειάζουν τις αρετές του Τιμίου Σταυρού με ωραιότατες εκφράσεις και κοσμητικά επίθετα:

Σταυρός ζωηφόρος. Αήττητον τρόπαιον. Θύρα του Παραδείσου.

Πιστών στήριγμα. Εκκλησίας περιτείχισμα. Όπλο ακαταμάχητο.

Το έτος 326 μΧ η Αγία Ελένη (μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου) πήγε στους Αγίους Τόπους. Ο θείος ζήλος την έκανε να αρχίσει έρευνες για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού. Επάνω στο λόφο του Γολγοθά εκεί που έγινε η Σταύρωση ο ειδωλολάτρης Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός είχε αναγείρει ναό της Αφροδίτης.

Γνωρίζοντας όλα αυτά η Αγία Ελένη κατεδάφισε τον ειδωλολατρικό ναό. Κάτω από τα θεμέλια του βρήκε τρεις σταυρούς. Δεν ήξεραν ποιος ήταν ο Τίμιος Σταυρός.

Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Μακάριος ακούμπησε διαδοχικά τους σταυρούς στο σώμα μιας νεκρής γυναίκας. Μόλις ακούμπησε το νεκρό σώμα με το Τίμιο Σταυρό έγινε το θαύμα. Η νεκρή γυναίκα αναστήθηκε! Η είδηση αυτή διαδόθηκε σαν αστραπή. Πλήθη πιστών άρχισαν να συρρέουν για να δουν και να αγγίξουν το Τίμιο Ξύλο. Η χαρά όλων των χριστιανών ήταν πολύ μεγάλη. Ο Πατριάρχης Μακάριος ύψωσε το Τίμιο Σταυρό στον Άμβωνα του ναού στις 14 Σεπτεμβρίου του έτους 335.

Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας θέσπισαν να εορτάζεται η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.

 Τη περίοδο πριν και μετά την εορτή της Ύψωσης αλλά και σε άλλες ημερομηνίες ψάλλονται στις εκκλησίες της Ορθόδοξης Ανατολικής του Χριστού Εκκλησίας οι Καταβασίες της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού. Ανατρέχουμε στα Ιερά Εκκλησιαστικά βιβλία για να διαβάσουμε τα Κείμενα τους.

Αρχίζουμε από τον πρώτο Ύμνο της Πρώτης Ωδής

που έχει τούς ακόλουθους στίχους: 

Σταυρόν χαράξας Μωσής επ΄ ευθείας ράβδω, την Ερυθράν διέτεμε τω Ισραήλ πεζεύσαντι. Την δε επιστρεπτικώς Φαραώ τοις άρμασι κροτήσας ήνωσε, επ΄ εύρους διαγράψας το αήττητον όπλον. Διό Χριστώ άσωμεν τω Θεώ ημών, ότι δεδόξασται!

Σε ελεύθερη μετάφραση:

Το σημείο του Σταυρού χάραξε με τη ράβδο του ο Μωυσής πρώτα χάραξε ευθεία γραμμή και χώρισε τα ύδατα της Ερυθράς θάλασσας σε δυό μέρη.

Τότε έγινε πέρασμα στο βυθό της θάλασσας όπου πέρασε με τα πόδια και σώθηκε ο λαός του Ισραήλ. Την ίδια θάλασσα ξαναχτύπησε με τη ράβδο του κάνοντας μια οριζόντια κίνηση. Η θάλασσα επέστρεψε στη θέση της και καταπόντισε το Φαραώ και τα στρατεύματα του. Ο Μωυσής απεικόνισε με την ευθεία και την οριζόντια κίνηση της ράβδου του το ακατανίκητο όπλο δηλαδή το Σταυρό. Για το λόγο αυτό ας ψάλλουμε στο Χριστό και Θεό μας διότι αυτός πράγματι έχει δοξάστηκε με τα θαυμάσια έργα που έκανε!

Ο υπέροχος αυτός Ύμνος αναφέρεται στα θαύματα που περιγράφονται στο βιβλίο ΕΞΟΔΟΣ της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Μωυσής έκοψε στα δυό την Ερυθρά θάλασσα με το ραβδί του κάνοντας ασυναίσθητα το σημείο του Σταυρού.

1) Πρώτα με τη ράβδο του χτύπησε με μια ευθεία κίνηση και έκοψε στα δύο την Ερυθρά θάλασσα όπου πέρασαν και σώθηκαν οι Ισραηλίτες από τα στρατεύματα των Αιγυπτίων.

2) Έπειτα πάλι με τη ράβδο του χτύπησε οριζόντια τη θάλασσα. Τα νερά της θάλασσας επανήλθαν και καταπόντισαν τους Αιγυπτίους.

..Εξέτεινε δε Μωυσής την χείραν επί την θάλασσαν. Και υπήγαγε Κύριος την θάλασσαν εν ανέμω νότω βιαίω όλην την νύκταν και εποίησε την θάλασσαν ξηράν και εσχίσθη το ύδωρ. Και εισήλθαν οι υιοί Ισραήλ εις μέσον τη θαλάσσης κατά το ξηρόν. Και το ύδωρ αυτής τείχος εκ δεξιών και τείχος εξ ευωνύμων. Και κατεδίωξαν οι Αιγύπτιοι και εισήλθαν οπίσω αυτών πας ίππος Φαραώ και τα άρματα και οι αναβάται εις το μέσον της θαλάσσης… Είπε δε Κύριος προς Μωυσήν(προς τον Μωυσήν):

Έκτεινον την χείραν σου επί την θάλασσαν και αποκαταστήτω το ύδωρ και επικαλυψάτω τους Αιγυπτίους. Εξέτεινε δε Μωυσής την χείραν επί την θάλασσαν και αποκατέστη το ύδωρ… Και επιστραφέν το ύδωρ εκάλυψε τα άρματα και τους αναβάτας και πάσαν την δύναμιν του Φαραώ…(Βιβλίο της Εξόδου. Κεφάλαιο 14).

Οι στίχοι του δεύτερου Ύμνου των Καταβασιών είναι:

Ράβδος εις τύπον του μυστηρίου παραλαμβάνεται.

Τω βλαστώ γαρ προκρίνει τον ιερέα.

Τη στειρευούση δε πρώην Εκκλησία νυν εξήνθησε.

Ξύλον Σταυρού εις κράτος και στερέωμα!

Η ράβδος του Ααρών που βλάστησε με τρόπο θαυμαστό απεικονίζει το μυστήριο της Εκκλησίας του Χριστού. Διότι με αυτό ο Θεός ανέδειξε τον Αρχιερέα Ααρών. Με τον ίδιο τρόπο η Εκκλησία του Χριστού που τόσο καιρό ήταν στείρα από τέκνα πνευματικά βλάστησε με τη Σταυρική θυσία.

Το ξύλο του Σταυρού είναι το στερεό θεμέλιο. Στηρίζεται η Εκκλησία πάνω του που είναι γερό θεμέλιο και αντλεί από αυτό δύναμη.

Ο Υμνογράφος που έγραψε τους στίχους αυτούς αναφέρθηκε σε ένα άλλο θαυμα που περιγράφεται στο βιβλίο ΑΡΙΘΜΟΙ της Παλαιάς Διαθήκης. Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα:

..Εγόγγυσαν οι υιοί Ισραήλ επί Μωυσή και Ααρών..και ώρμησαν (εναντίον αυτών) επί την Σκηνήν του Μαρτυρίου. Και εισήλθε Μωυσής και Ααρών κατά πρόσωπον της Σκηνης… Και ελάλησε Κύριος προς Μωυσήν:

Λάβε παρά των υιών Ισραήλ 12 ράβδους παρά πάντων των αρχόντων και εκάστου το όνομα επίγραψον επί της ράβδου… Και θήσεις αυτάς της Σκηνή του Μαρτυρίου… Ον αν εκλέξωμαι, αυτόν (Αρχιερέα) η ράβδος αυτού εκβλαστήσει… Και ιδού εβλάστησεν η ράβδος Ααρών εις οίκον Λευί αι εξήνεγκε βλαστόν και εξήνθησεν άνθη και εβλάστησε κάρυα..

Η δύναμη του Σταυρού ήταν γνωστή από τα παλιά τα χρόνια στους Εβραίους Προφήτες: Των Προφητών αι φωναί το Ξύλον το Άγιον προκατήγγειλαν.

Ο Μωυσής στην έρημο Σινά με το σημείο του Σταυρού νίκησε τους Αμαληκίτες.

Στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης ΕΞΟΔΟ Κεφ. ΙΖ  διαβάζουμε τα ακόλουθα:

..Ήλθε δε Αμαλήκ και επολέμει Ισραήλ εν Ραφιδείν… Και εγίνετο όταν επήρε Μωυσής τας χείρας κατίσχυεν Ισραήλ. Όταν δε καθήκε τας χείρας  κατίσχυεν Αμαλήκ. Αι δε χείρες Μωυσή βαρείαι. Και λαβόντες λίθον υπέθηκαν υπ αυτόν και εκάθητο επ΄ αυτού. Και Ααρών και Ωρ εστήριζον τας χείρας αυτού εντεύθεν εις και εντεύθεν εις. Και εγένοντο αι χείρες Μωυσή εστηριγμέναι εως δυσμών ηλίου. Καί ετρέψατο Ιησούς του Ναυή τον Αμαλήκ και πάντα το λαό αυτου εν φόνω μαχαίρας…

Ακολουθεί ο επόμενος Ύμνος των Καταβασιών

που έχει τους ακόλουθους στίχους:

Εισακήκοα Κύριε της οικονομίας σου το μυστήριον.

Κατενόησα τα έργα σου και εδόξασα σου την Θεότητα.

Ακούγοντας με προσοχή Κύριε το μυστήριο της Θείας Οικονομίας σου (για τη σωτηρία του Κόσμου) κατανόησα τα θαυμαστά σου έργα και δόξασα την Θεότητα σου!

Ακολουθούν οι στίχοι του επόμενου υπέροχου Ύμνου

της Πέμπτης Ωδής.

Ω! Τρισμακάριστον ξύλον! Εν ώ ετάθη Χριστός, Ο βασιλεύς και Κύριος. Δι ού πέπτωκε ο ξύλω απατήσας τω εν σοι δελεασθείς Θεώ τω προσπαγέντι σαρκί, τω παρέχοντι την ειρήνην ταις ψυχαίς ημών!

Ω! Εσύ Τρισευλογημένο ξύλο! Πάνω σε εσένα τεντώθηκε από τους ανόμους ο Χριστός ο αιώνιος βασιλιάς και Κύριος των πάντων και σταυρώθηκε. Με τη δική σου δύναμη έπεσε και κατανικήθηκε ο διάβολος. Αυτός που ξεγέλασε με το ξύλο της Γνώσεως του καλού και του κακού και εξηπάτησε τους πρωτόπλαστους στο Παράδεισο. Ο διάβολος που ξεγελάστηκε από τον Ιησού Χριστό. Διότι σταυρώθηκε σο ξύλο του Σταυρού σαν απλός άνθρωπος για να μας σώσει και να δώσει ειρήνη στις ψυχές μας.

Συνεχίζουμε με τους στίχους των Καταβασιών της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού.

Ωδή Εκτη!

Νοτίου θηρός εν σπλάχνοις παλάμας Ιωνάς σταυροειδώς διεκπετάσας, το σωτήριον πάθος προδιετύπου σαφώς. Όθεν Τριήμερος εκδύς την υπερκόσμιον Ανάστασιν υπεζωγράφησε του σαρκί προσπαγέντος Χριστού του Θεού. Και Τριημέρω εγέρσει τον κόσμον φωτίσαντος!

Το κήτος που είχε καταπιεί το Προφήτη Ιωνά μετά από τρεις μέρες τον έβγαλε σώο στη στεριά.

Σε ελεύθερη μετάφραση οι στίχοι της Έκτης Ωδής:

Ζωντανός ο Ιωνάς ο Προφήτης στη κοιλιά του θαλασσινού κήτους και απελπισμένος άπλωσε τα χέρια του σε σχήμα Σταυρού για ικεσία. Με τον τρόπο αυτό προαπεικόνισε καθαρά το σωτήριο πάθος του Χριστού. Βγήκε σώος και αβλαβής από τη κοιλιά του κήτους μετά από τρεις μέρες. Έτσι πάλι προαπεικόνισε την Υπερκόσμια Θεία Ανάσταση του Χριστού του Θεού που σταυρώθηκε ως άνθρωπος και αναστήθηκε μετά από τρεις μέρες.

Με την Ανάσταση του φώτισε τον κόσμο.

Ο Ιερός Υμνωδός αναφέρεται στον Προφήτη Ιωνά τον υιό του Αμαθί που έζησε τον 8ον αιώνα πΧ επί εποχής βασιλέως Ιεροβοάμ του Β΄. Ο Θεός πρόσταξε τον Ιωνά να πάει στη Νινευί της Μεσοποταμίας και να πείσει τους αμαρτωλούς κατοίκους της να μετανοήσουν. Ο Ιωνάς όμως δεν υπάκουσε. Κατέβηκε στην Ιόππη και από εκεί πήρε το καράβι να φύγει μακριά στη πόλη Θαρσείς (Ταρτησσό ) στα παράλια της Ισπανίας. Όμως σηκώθηκε μεγάλη τρικυμία  και το καράβι κινδύνεψε να βουλιάξει.

Οι ναυτικοί έντρομοι παρακαλούσαν τους θεούς των  να τους γλιτώσουν. Έριξαν κλήρο για να δουν ποιος φταίει για τη σφοδρή θαλασσοταραχή και το κλύδωνα.

Ο κλήρος έπεσε στον Ιωνά που παραδέχτηκε την ενοχή του. Τον Έριξαν στη θάλασσα όπου τον κατάπιε ένα θαλάσσιο κήτος. Οι ναυτικοί σώθηκαν.

Ο Ιωνάς έμεινε τρεις μέρες και τρεις νύχτες στη κοιλιά του κήτους ζωντανός.

Με χέρια σταυρωμένα προσευχόταν στο Θεό. Ο Θεός εισάκουσε τη προσευχή του.

Του έσωσε  τη ζωή. Το κήτος τον εξέμεσε σώο και αβλαβή στη στεριά… (Παλαιά Διαθήκη βιβλίο Προφήτης Ιωνάς ).

Συνεχίζουμε με τους στίχους της Εβδόμης Ωδής:

Εκνοον πρόσταγμα τυράννου δυσσεβούς λαούς εκλόνησε πνέον απειλής και δυσφημίας θεοστυγούς. Όμως τρεις Παίδες ούκ εδειμάτωσε θυμός θηριώδης. Ου πύρ βρομιον. Αλλ αντηχούντι δροσοβόλω πνεύματι πυρί συνόντες έψαλλον. Ο Υπερύμνητος των Πατέρων και ημών Θεός ευλογητός ει!

Η διάσωση των Τριών Παίδων βληθέντων εν τη καμίνω.

Το πρόσταγμα (η Διαταγή) του δυσσεβούς βασιλιά Ναβουχοδονόσορα έφερε μεγάλη αναστάτωση στους υπηκόους του επειδή απέπνεε απειλή και βλασφημία θεομίσητη. Όμως τους Τρεις Παίδες δεν τους φόβισε ο θηριώδης και άγριος θυμός του βασιλιά. Ούτε η φοβερή και παταγώδης φωτιά. Αντίθετα μέσα στη φωτιά καθώς σφύριζε ο δροσερός αέρας οι Τρεις Παίδες έψαλλαν. Ευλογημένος και Υπερύμνητος να είσαι εσύ Θεέ των Πατέρων μας αλλά και δικέ μας Θεέ.

Συνεχίζουμε με τους στίχους της Ογδόης Ωδής:

Αινούμεν, ευλογούμεν και προσκυνούμεν τον Κύριον!

Ευλογείτε Παίδες της Τριάδος ισάριθμοι Δημιουργόν Πατέρα Θεόν.

Υμνείτε τον συγκαταβάντα Λόγον και το πυρ εις δρόσον μεταποιήσαντα. Και υπερυψούτε το πάσι ζωήν παρέχον Πνεύμα Πανάγιον εις τους αιώνας!

Ευλογείτε Παίδες που είσαστε ίσοι στον αριθμό με τα Άγια Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας. Ευλογείτε τον Δημιουργό Θεό Πατέρα. Υμνείτε τον Υιό και Λόγο του Θεού ο οποίος μετέβαλε τη φωτιά του ασεβούς βασιλιά Ναβουχοδονόσορα σε δροσερή αύρα. Δοξολογείτε εξυψώνοντας και εγκωμιάζοντας παντοτινά και το Άγιο Πνεύμα που παρέχει ως δώρο τη ζωή στα πάντα και στους ανθρώπους χαρίζει την αιώνια ζωή.

Το θαύμα της διάσωσης των Τριών Παίδων Ανανία, Μισαήλ και Αζαρία που ερίφθησαν στο πυρακτωμένο καμίνι επειδή δεν προσκύνησαν την εικόνα του βασιλιά Ναβουχοδονόσορα στη Βαβυλώνα ενέπνευσε πολλούς Ιερούς Υμνογράφους.

Ακολουθεί η ωραιότατη Ενάτη Ωδή:

Μυστικός ει Θεοτόκε Παράδεισος αγεωργήτως βλαστήσασα Χριστόν.

Υφ ού το του Σταυρού ζωηφόρον εν γη πεφυτούργηται δέντρον.

Δι ού νυν υψουμένου, προσκυνούντες αυτόν, Σε μεγαλύνομεν!

Παναγία Θεοτόκε εσύ είσαι ο Μυστικός Παράδεισος γεμάτος Θεία Μυστήρια. Εσύ που γέννησες το Χριστό χωρίς φυσικό τρόπο με άνδρα.

Από το Χριστό φυτεύτηκε και καλλιεργήθηκε στη γη το ζωοποιό δέντρο του Σταυρού που σήμερα υψώνεται. Προσκυνώντας τον προσκυνούμε τον Σταυρωθέντα Χριστό και εσένα Θεοτόκε σε εγκωμιάζουμε και σε δοξάζουμε.

Υπάρχει και ένας άλλος Ειρμός που ψάλλεται την ημέρα της εορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού. Οι στίχοι του είναι οι ακόλουθοι:

Ο δια βρώσεως του ξύλου τω γένει προσγενόμενος θάνατος δια Σταυρού κατήργηται σήμερον. Της γαρ προμήτορος η παγγενής κατάρα διαλέλυτε τω βλαστώ της αγνής Θεομήτορος. Ην πάσαι αι δυνάμεις των Ουρανών μεγαλύνουσι.

Ο θάνατος που προκλήθηκε στο ανθρώπινο γένος εξ αιτίας της βρώσης  του απαγορευμένου καρπού,σήμερα καταργήθηκε με τη Σταυρική θυσία του Κυρίου μας.Διότι η πανανθρώπινη κατάρα της Ευας της μητέρας όλων των ανθρώπων διαλύθηκε με το βλάστάρι (τον Υιό) της αγνής μητέρας του Θεού (Θεοτόκο). Αυτή ακριβώς τη Παναγία σήμερα όλες οι Ουράνιες δυνάμεις εγκωμιάζουν και δοξάζουν!

Χρήσιμες πηγές

·Αγία Γραφή

·Καταβασίες Ύψωσης Τιμίου Σταυρού

·Μηναίο Σεπτεμβρίου

·Εγκυκλοπαίδειες

·Θυσία Αινέσεως

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

Αγιοι της Λεσβου

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel